Bu araştırma, Çin’in 2013 yılında resmî olarak ortaya koyduğu ve
alternatif küreselleşme vizyonu olarak kabul edilen Kuşak ve Yol Girişimi’ne (Belt and Road Initiative-kısa adıyla
BRI) dahil olan ülkelerden Türkiye, Pakistan ve Etiyopya’da, 2019 yılında
düzenlenen ikinci Kuşak ve Yol Forumu sırasında ve ardından konuyla ilgili
resmi aktörlerin ve kanaat teknisyenlerinin sosyal medya platformlarından
Twitter’da ürettikleri söylemsel pratikleri analiz edecektir. Araştırma yöntemi
olarak, her üç ülkenin Twitter kullanıcıları arasından konuyla ilgili kamuoyu
tartışmalarına katılan kamusal figürlerin (resmi aktörler ve kanaat
teknisyenleri) Twitter’da kamuya açık hesaplarında 2019 yılında Beijing’de ikincisi düzenlenen Kuşak ve Yol Forumu
sırasında ürettikleri içeriğe Norman Fairclough’un söylem analizi tekniği
uygulanacaktır.
BRI, tarihi İpekyolu güzergahında konumlanan ticaret yollarının Çin
tarafından siyasal, ekonomik ve kültürel ağ olarak yeniden inşa edilmesi
amacıyla kurulmuştur ve Çin resmi söylemine göre katılımcı ülkeler nezdinde
ortak çıkar, kültürel miras, barış ve kalkınma gibi temel hedefleri bulunmaktadır
ve projenin “hayata geçirilmesiyle güzergahlarında bulunan bütün ülkelerin
ekonomileri arasında daha sıkı bir bağ oluşacak, altyapı inşasıyla yapı ve
mekanizmalarda yenilikler getirilecek, büyümeyi ve istihdamı artıran yeni
merkezler yaratılacak ve bütün ülkelerin ekonomilerinin iç dinamizmi ve riske
karşı koyma yeteneği”nin (Xi, 2014, s. 364) artacağı düşünülmektedir. BRI’ya
dair hakim literatür daha çok Uluslararası İlişkiler disiplininin
belirleyiciliğinde, BRI olgusunu Çin’e özgü bir küresel siyaset vizyonu
çerçevesinde değerlendirmektedir.. Az sayıdaki çalışma ise BRI’nın dolayımıyla
Çin ile diğer ülkelerin arasındaki ilişkilerin ana akım basın tarafından nasıl
çerçevelendiğine odaklanmıştır.
Bu çalışmada ise Türkiye, Pakistan ve Etiyopya’da, üç ülkenin çevrimiçi
uzamında konuyla ilgili kamusal figürler tarafından Kuşak ve Yol Girişiminin
nasıl konumlandırıldığını kavramaya çalışarak, BRI’ye yönelik üretilen
söylemsel pratiklerini karşılaştırılacaktır. Türkiye BRI’ya adına “Orta
Koridor” denilen ve Kafkaslar üzerinden Avrupa’ya uzanan demiryolu ağı
üzerinden dahil olmuştur. Türkiye’nin özellikle Batı ile ilişkileri netameli
hale geldiğinde, Çin merkezli alternatif küreselleşme politikasına daha çok pragmatik temelde ilgi göstermeye
başlamıştır. Etiyopya’nın BRI’ya katılımı daha çok ülkenin büyük kentlerini ve
ülkeyi komşu ülkelerle bağlayan demiryolu projelerinin 2018 yılında Çin
tarafından tamamlanmasıyla olmuştur. Pakistan’ın BRI’ya katılımı “Çin-Pakistan
Ekonomik Koridoru” ile gerçekleşmiş olup, Pakistan kamuoyunda BRI,
Belucistan’ın liman kenti olan Gwadar’a
kadar uzanan Çin-Pakistan Ekonomi Koridorunun inşası üzerinden
tartışılmakta, ülkedeki yerel ve merkezi siyaseti dönüştürmektedir.
Bu araştırmanın özgün değeri, gerek dünya gerekse Türkiye’deki akademik
literatürde Kuşak ve Yol Girişimi’ne ilişkin kamusal figürlerin söylemsel
pratiklerini ilk kez karşılaştırmalı olarak açığa çıkaracak olmasıdır. Bu konu
üzerine böylesi bir çalışma medya araştırmaları alanında mevcut olmayıp,
üretilecek bilgi birikimi ile üç farklı ülkede Çin’in alternatif küreselleşme
politikasının taşıyıcısı olan Kuşak ve Yol Girişimi’nin nasıl makro, mezo ve
mikro söylem alanlarında kurulduğu, söylemsel pratiklerin benzerlikleri ve
farklılıkları ortaya koyacaktır. Bu üç ülkenin siyasal, ekonomik, kültürel,
tarihi ve jeopolitik bağlamları hiç kuşkusuz Kuşak ve Yol Girişiminin kamusal
figürler tarafından konumlandırılışını etkilemektedir. Çalışmanın bir diğer
özgün değeri de, bu üç ülkenin kendi özgüllükleri içinde Çin ile olan
ilişkilerini ele alarak, Kuşak ve Yol Girişiminin Twitter’da tartışılmasını ele
alması, böylece gerek bölge çalışmaları gerekse Türkiye bağlamı için de önemli
bilgi üretmesidir.
Türkiye’de yakın zamanlarda Asya odaklı ekonomi ve siyaset
çalışmalarının ivme kazandığı göz önüne alınırsa, iletişim çalışmaları alanında
da böylesi bir çalışmaya gereksinim vardır.