Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye A.B.D., Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SEVİNÇ DAŞDEMİR
Danışman: Debi Konukcu Önal
Özet:
Dünya ekonomilerine bakıldığında, devletlerin başlıca mali amaçlarından birinin optimal düzeyde kamu geliri elde edebilmek olduğu görülmektedir. Genel olarak tüm dünyada kamu gelirlerinin büyük çoğunluğunu vergiler oluşturmaktadır. Vergilerin, başarılı ve sistemli bir şekilde toplanmasını sağlamak her zaman kolay değildir. Bundan dolayı vergi kavramı otoriteler için önemli bir kavram olmanın yanı sıra sorun olarak da görülebilmektedir. Dolayısıyla başarılı bir vergi sistemi tasarlamak ve optimal vergi gelirini elde edebilmek devletler için çok önemlidir. Vergilerin muhatabının nihai olarak bireyler olduğu düşünüldüğünde başarılı vergi sistemini oluşturmanın temelinde birey bulunmaktadır. Başarılı bir vergi sistemini oluşturmak ve vergi gelirlerini en optimal düzeyde elde edebilmek için bireyin vergiye karşı tutumunun olumlu olması sağlanmalıdır. Bireyin vergiye karşı olumlu tutumu, literatürde vergi uyumu olarak bilinen kavramla açıklanmaktadır. Vergi uyumu düzeyine bağlı olarak vergi gelirlerini toplamada bir artış gözleneceği düşünülmektedir. Bunun nedeni ise yüksek vergi uyumunun vergiye karşı olumsuz tepkileri azaltacak ve kayıt dışı faaliyetleri düşürecek olmasıdır. Bu çalışmada, vergi uyumu etkileyen birtakım ekonomik ve sosyal faktörlerin vergi gelirleri ile olan ilişkisi, 35 Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) üyesi ülkenin 2000-2015 yıllarına ait verileri kullanılarak, panel veri analizi yöntemleriyle incelenmektedir. Çalışmanın ilk bölümünde vergi uyumuna ilişkin kavramlar açıklanmakta, ikinci bölümünde vergi uyumunu etkileyen faktörler ve vergi uyumunun kayıt dışılıkla ve vergi gelirleri ile olan ilişkisi incelenmektedir. Üçüncü ve son bölümünde ise vergi gelirlerini ve vergi uyumunu etkileyecek bazı ekonomik ve sosyal faktörlerin reel vergi gelirleri ile olan ilişkisi sabit etkiler panel veri analizi ve eşik değer panel veri analizi yöntemleriyle incelenmektedir. Analizler sonucunda; gelir düzeyi ve insani gelişmişliği yüksek, kayıt dışılık düzeyi ve tarıma dayalı istihdamı düşük ülkelerde vergi oranlarını artırmanın tersi durumdaki ülkelere kıyasla reel vergi gelirlerini daha az azalttığı ortaya konulmuştur. Kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasıla ile reel vergi gelirleri arasında pozitif, enflasyon oranı ve Gastil Endeksi ile reel vergi gelirleri arasında negatif bir ilişki görülmektedir. Bu durum da ekonomik gelişmişlik ve reel vergi gelirleri arasındaki ilişkinin ve yine siyasi özgürlük ile reel vergi gelirleri arasındaki ilişkinin pozitif, ekonomik istikrarsızlık ile reel vergi gelirleri arasındaki ilişkinin ise negatif olduğunu göstermektedir.