Katılımın Cinsiyeti ve Yerel Siyasete Yansımaları


Sumbas A.

Kamu Yönetiminde Katılım Üzerine Güncel Tartışmalar, Ezgi Seçkiner Bingöl, Editör, Gazi Yayın Dağıtım, Ankara, ss.411-426, 2022

  • Yayın Türü: Kitapta Bölüm / Araştırma Kitabı
  • Basım Tarihi: 2022
  • Yayınevi: Gazi Yayın Dağıtım
  • Basıldığı Şehir: Ankara
  • Sayfa Sayıları: ss.411-426
  • Editörler: Ezgi Seçkiner Bingöl, Editör
  • Hacettepe Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Siyaset geniş bir perspektiften tüm toplumsal hayata içkin bir süreçtir ve siyasete katılım bir taraftan her türlü karar sürecine dahil olmayı amaçlayan bir dizi eylemi içerir. Dolayısıyla siyasetin farklı mecraları, düzeyleri ve örgütlenmelerinden bahsetmek ve siyasal olana katılımı bu geniş perspektiften okumak gerekir. Ancak siyasal olanın temel eylem alanı, çoğu durumda devlet erki ve onun kurumsal ve hukuksal örgütlenmesi çerçevesinde şekillenir. Modern devletlerin temel aktörleri olan vatandaşların, bu siyasal eylem alanına katılımı da karar-alma ve kamu hizmet üretim süreçlerinde yer almak, takip etmek, talepte bulunmak ve hesap sormak şeklinde farklı biçimlerde işleyebilir. Bu bağlamda, görev ve haklar bütünlüğünü barındıran vatandaşlık olgusunun, temsili demokrasi pratiğindeki temel haklarından birisi siyasal katılım yoluyla siyasal iktidarın ve çeşitli kamu faaliyetlerinin hesap verebilirliğini sağlamak, iktidarın dizginlerini elinde tutmak ve siyasaların etkinliğini talep etmektedir. Bu düzlemdeki temel görev ve sorumluluk alanı ise siyasal katılım yoluyla çeşitli siyasal ve kamu faaliyetlerinin işlemesine katkı sunmak ve demokratik eylemliliği gerçekleştirmektedir.

Bu noktada, kadın ve siyaset üzerine çalışan akademisyenler ve bu meseleyi dert edinen çeşitli kadın hakları savunucularının uzun bir süredir.―hangi vatandaş sorusunu sorduklarını belirtmek gerekmektedir. Siyasal katılımı önceleyen demokrasi düşüncesinin en başından bir erkek vatandaş tanımı öncelediği iddiası, vatandaş katılımı temelli bir tartışmayı ve bunun kamu hizmetlerine yansımasını toplumsal cinsiyet meselesine değinmeden yapmanın eksik kalacağını göstermektedir (Walby, 1994; Lister, 2003; Kandiyoti, 2000; Phillips, 1995). Nitekim bu tartışma temelindeki literatür, siyasetin ve kamu örgütlenmesinin eril bir niteliğe sahip olduğunu ortaya koymaktadır (Randall & Lovenduski, 2004; Mackay, 2004; Matland, 2005). Bu nedenle kadın ve erkeklerin siyasetle ilişkisinin farklılaşabileceğini ve siyasal katılımın kadınlar nezdinde farklılaşan bir deneyim alanı olduğu artık bilinen bir gerçektir. Siyasal katılımı oy kullanmak ve haberleri takip etmek gibi daha pasif siyasal eylemleri kapsayan bir düzeyden meslek odalarında faaliyetlerde bulunmaya, sivil örgütlenmelerde gönüllülüğe, kamu kurumlarındaki kadın temsilinden siyasal partilere üye olmaya, seçimlerde aday olmaktan çeşitli siyasi destek faaliyetleri yürütmeye kadar aktifleşen bir düzeye doğru genişletebiliriz. Nitekim, bu çalışmanın kapsamı, pasif ve aktif katılım arasındaki bu temel aksı hatırlayarak, aktif siyasal katılımın önemli bir yönü olan ve kadınların siyasal katılımına dair çalışmalarda özellikle ele alınan siyasal temsil odağı çerçevesinde kadınların siyasal katılımına dair bir tartışmayı yerel siyaset özelinde yürütmektir. Yerel siyasetin kadınların siyasal katılımını güçlendirmek açısından hem önemli avantajları olduğu hem de kadın temsilini etkin kılmak için önemli bir siyaset düzeyi olduğu bilinmektedir (Sumbas, 2020; 2022; Koyuncu L. & Sumbas, 2016). Dolayısıyla bu çalışmanın cevaplamaya çalıştığı soru kadın vatandaşların genel olarak siyasette, özel olarak yerel düzeyde erkek vatandaşlardan nasıl farklılaşan bir siyasal katılım deneyimi olduğudur. Bunu hem sayısal veriler temelinde hem de niteliksel deneyimler özelinde sunmaya çalışacaktır.

İlerleyen başlıklarda ilk olarak, kadınların siyasal katılım-temsili hakkındaki literatürdeki temel tartışma noktaları ele alınacaktır. Ardından dünya ve Türkiye‘de kadınların siyasal katılma-temsiline dair bir tablo sunmak adına sayısal verileri içeren bir bölüm sunulacaktır. Bu bölümden sonra yerel siyasetteki kadın temsilinin içeriğini açıklayan ve yerel siyasettin kadınların katılımcılığı ve aktif vatandaşlığı açısından değerlendirmesini sunan ana noktalardan bahsedilecektir. Sonuç kısmında kadınların yerel düzey siyasete katılımı, potansiyelleri ve kısıtları temelindeki değerlendirilecektir.