Akademik Veri Yönetim Sistemi
Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, cilt.23, sa.3, ss.1477-1496, 2023 (Hakemli Dergi)
Çalışmada ortaöğretim 9. sınıf kimya ders kitabının bilimin doğası bileşenleri açısından doküman analizi yöntemine göre incelenmesi amaçlanmıştır. Ders kitabında yer alan tüm üniteler Abd-El-Khalick, Waters ve Le’nin (2008) ders kitabı analizi için geliştirdiği bilimin doğası kategorileri dikkate alınarak içerik analizine tabi tutulmuş ve bu kategorilerin ders kitabında temsil edilme düzeyleri belirlenmiştir. Daha sonra belirlenen kategorilerin ders kitabında temsil edilme düzeylerine göre frekans değerleri hesaplanmıştır. Analiz sonucuna göre, ders kitabında tüm üniteler bazında bilimin doğasının her kategorisine yer verildiği, ancak “deneysel” ve “çıkarımsal” boyutlarına en fazla, “yaratıcı” ve “bilimsel sosyal yönler” boyutlarına ise en az vurgu yapıldığı belirlenmiştir. Analiz sonuçları ünite bazında tek tek incelendiğinde ise “deneysellik” boyutuna en fazla vurgu yapıldığı, “yaratıcı”, “değişme açık”, “bilimsel teoriler”, “bilimsel yasalar” ve “bilimin sosyal yönü” boyutlarına ise hiç değinilmediği belirlenmiştir. Genel olarak bilimin doğası kategorilerinin ders kitabında yeterli düzeyde temsil edilmediği ve tutarsız bir dağılım gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu doğrultuda ders kitaplarında bilimin doğasının farklı bileşenlerine öğretim programının kazanımları dikkate alınarak içerikle uyumlu bir şekilde yer verilmelidir.
In the study, it was aimed to examine the 9th grade chemistry textbook in terms of the dimensions of the nature of science according to the document analysis method. All the units in the textbook were subjected to content analysis considering the nature of science categories developed by Abd-El-Khalick, Waters and Le (2008) for textbook analysis, and the levels of representation of these categories in the textbook were determined. Then, frequency values were calculated according to the level of representation of the determined categories in the textbook. According to the results of the analysis, it was determined that every category of the nature of science was relatively mentioned in the textbook on the basis of all units, but the "experimental" and "inferential" dimensions were emphasized the most, and the "creative" and "scientific social dimensions" dimensions were the least emphasized. When the analysis results are analysed one by one on a unit basis, it has been determined that the most emphasis is placed on the "experimental" dimension, while the dimensions of "creative", "tentative", "scientific theories", "scientific laws" and "social dimensions of science" are not mentioned at all. In general, it was concluded that the categories of the nature of science were not adequately represented in the textbook and showed an inconsistent distribution. Accordingly, different dimensions of the nature of science should be included in the textbooks in accordance with the content, taking into account the learning outcomes of the curriculum.