İnsanoğlu ilk zamanlarda bitkilerin tedavi edici etkilerini de- neme-yanılmayla, tesadüflerle veya içgüdüleriyle davranan hayvanları gözlemleyerek öğrenmiştir. Veteriner hekimlikte do ğal kaynakların kullanımı da çok eskilere dayanmaktadır. Günümüzde bitkisel ilaçlarda kalite, etkinlik ve güvenlilik çal ışmaları oldukça önem ta şımaktadır. Veteriner hekimlikte kullanılan bitkisel ürünlerin etkinlik ve güvenli- liğine dair çalışmalar oldukça sınırlı kalmıştır. Etnobotanik ve etnove- teriner ara ştırmalardan hareketle yap ılacak bilimsel çal ışmalar sonucunda elde edilebilecek önemli ilaç molekülleri ve/veya bitki eks- trelerinin kalite, etkinlik ve güvenlik kriterlerini bulundurmas ı gerek- mektedir. Günümüzde giderek artan organik tar ım ve hayvanc ılıkta sentetik ilaç kullanımı yerine bitkisel ürünlerin kullanımı değer kazan- maktadır. Bu sebeple de veteriner hekimlikte doğal kaynakların kul- lanımı giderek artmaktadır. Türkiye’de veteriner hekimlik alan ında ruhsatlı bir bitkisel ilaç bulunmamaktadır. Bu çalışmada, Türkiye açı- sından önem taşıyacak bitkilerin etnoveterinerlikte kullan ımına dair bilgiler derlenmiştir. Bir ilacın geliştirilmesinin uzun süreçler gerek- tirmesinin yanında hayvanların ve insanlar ın tedavisi için geleneksel kullanımı olan bitkilerin ön klinik çalışma basamaklarını atlayabilmesi de bu ürünler için önemli bir basamaktır. Etnoveterinerlikte kullanılan bitkileri içeren familyalardan ba şlıcası Asteraceae’dir. Literatürde en çok yara iyi edici amaçla ve diyare tedavisinde çeşitli bitkilerin kulla- nıldığı görülmektedir. Genelde ham drog olarak dâhilen kullan ımın daha çok tercih edildi ği dikkat çekmektedir. Ayr ıca veteriner hekim- likte en çok kullanılan bitkilerin, insanlarda da tıbbi olarak kullanıldığı görülmüştür.
Mankind has learned the therapeutic effects of plants by trial-error, coincidence or observing the animals. Utilization of medicinal herbs in veterinary medicine has a very long history. Nowa- days, it is important to be made quality, efficacy and safety studies for herbal medicines. But about the efficacy and safety studies of medic- inal herbs in veterinary medicine has been very limited. It was found that pastoralist played an important role on the survival of ethnovet- erinary knowledge up to today. Nowadays, the rise at organic agri- culture and animal husbandry requires the use of herbal medicine instead of synthetic drugs. So, the using of natural sources in veteri- nary medicine is increasing day by day. Important drug molecules and/or plant extracts that can be obtained as a result of scientific stud- ies based on ethnobotanical and ethnoveterinary researches should have quality, efficacy and safety criteria. Today there is no licensed veterinary herbal medicine in Türkiye. In this study, information on the use of plants that will be important for Türkiye and the world in ethnoveterinary medicine has been compiled. In addition to the fact that the development of a drug requires long processes, it is an im- portant step for these products that plants that have traditional uses for the treatment of animals and humans can skip the pre-clinical study steps. Asteraceae is the main family that includes plants used in ethno- veterinary medicine. In the literature, it is seen that various plants are mostly used for wound healing purposes and in the treatment of diar- rhea. It is noteworthy that, in general, internal use as a raw drug is more preferred. In addition, it has been seen that the most used plants in veterinary medicine are also used medicinally in humans.
