Yabancı Dilde Anlam Tercihi Birlikteliklerinin İşlemlenmesi: Örtük Anlamsal Öğrenmenin Değerlendirilmesi

Günduğdu G., Çimen L., Yazıcı N.

Uluslararası Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Sempozyumu, Ankara, Türkiye, 4 - 06 Ekim 2024

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Ankara
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Hacettepe Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Örtük anlamsal öğrenme, düzenli anlamsal birlikteliklere maruz kalmayla gerçekleşen öğrenme türüdür ve anlamsal genellemelerle ortaya çıkan bu türden öğrenmeler, sözcüklerin anlam tercihleriyle ilişkilendirilir. Anlam tercihi, sözcüklerin belirli bir rolde, belirli anlamsal kategorilerdeki sözcüklerle birlikte bulunma eğilimidir ve çağrışımsal öğrenme ilkesiyle açıklanır. Buna göre kullanım sıklığı yüksek eşdizimlilikler bellekte kodlanarak uzun süreli temsilleri güçlendirilir. Ancak anlamsal açıdan eşdeğer kimi sözcüklerin anlam birlikteliklerine ilişkin bilgi, bu sözcüklerin pragmatik özelliklerine dönük temsilleri de motive eder. Dil öğreniminin önemli bir boyutunu oluşturan bu sürecin dil öğrenicisinin maruz kaldığı iletişim bağlamlarında örtük olarak gerçekleşebileceği varsayımı, kullanım temelli dil öğrenimi çerçevesinde tartışılır. Özellikle yabancı dilde sözcüklerin pragmatik uzanımlarının tanınması, dil kullanıcılarının bağlama uygun dilsel seçimler gerçekleştirmelerini desteklemektedir. Bu araştırmada da yabancı dil olarak Türkçe konuşucularının yakın anlamlı sözcüklerin anlam tercihi birlikteliklerinin bilişsel işlemlenme süreçleri incelenmektedir. Araştırmanın katılımcı grubu deney ve kontrol olmak üzere iki gruptan oluşmaktadır. Katılımcılar C1 dil düzeyindeki yabancı dil olarak Türkçe öğrenicileridir. Araştırma, deneysel yöntemle tasarlanmış olup PsychoPy programında gerçekleştirilmiştir. Deney eğitim ve test aşamasından oluşmaktadır. Deneyin eğitim aşamasında her hedef eylem kendi anlam tercihini yansıtan 8 tümce içinde sunulmuş ve deney grubunun dilsel olayı fark etmemeleri için katılımcılardan tümcenin zorluk düzeyini belirlemeleri istenmiş, böylece katılımcılar örtük öğrenme koşulu için hedef eylem birlikteliklerine maruz bırakılmışlardır. Deneyin test aşamasında ise hedef eylemler anlam tercihinin uyumlu olduğu birliktelikler ve manipüle edilen uyumsuz birliktelikler ile sunulmuş ve katılımcılardan ekrandaki sözcüklerin eğitim aşamasında okudukları tümcelerde yer alıp almadıklarını belirlemeleri istenerek tepki süreleri ölçülmüştür. Örtük anlamsal öğrenmenin gerçekleşip gerçekleşmediğini gözlemlemek amacıyla kontrol grubuna ise yalnızca test aşaması uygulanmış, katılımcılardan anlam tercihi uyumlu ve uyumsuz koşullu sözcük birliktelikleriyle daha önce karşılaşıp karşılaşmadıklarını belirtmeleri istenerek tepki süresi ölçümü gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda uyumsuz dizgelerde işlemleme yükü meydana gelmesi beklenmektedir. Söz konusu etkilerin sözcük öğreniminde örtük anlamsal öğrenmeye dönük psikodilbilimsel çıkarımları olanaklı kılacağı varsayılmaktadır.

Implicit semantic learning is the type of learning that occurs through exposure to regular semantic associations, and this type of learning, which occurs through semantic generalizations, is associated with the semantic preferences of words. Semantic preference is the tendency of words to co-occur in a particular role with words in particular semantic categories and is explained by the principle of associative learning.  Accordingly, collocations with high frequency of use are encoded in memory and their long-term representations are strengthened. However, information about the semantic associations of some semantically equivalent words also motivates the representations of the pragmatic features of these words. The assumption that this process, which constitutes an important dimension of language learning, can take place implicitly in the communication contexts to which the language learner is exposed is discussed within the framework of usage-based language learning. Recognizing the pragmatic extensions of words, especially in a foreign language, supports language users to make contextually appropriate linguistic choices. In this study, the cognitive processing processes of the meaning preference associations of near- synonym words of Turkish as a foreign language speakers are examined. The participants were Turkish as a foreign language learner at C1 level. The study was designed with experimental method and conducted in PsychoPy program. The experiment consisted of training and test phases. In the training phase of the experiment, each target word was presented in 8 sentences reflecting its semantic preference and the participants were asked to determine the difficulty level of the sentence so that the experimental group would not notice the linguistic event, thus the participants were exposed to target verb associations for the implicit learning condition. In the test phase of the experiment, the participants were presented with target verb associations that were congruent with their semantic preference and manipulated incongruent associations, and their reaction times were measured by asking them to determine whether the words on the screen appeared in the sentences they read in the training phase. In order to observe whether implicit semantic learning occurred or not, only the test phase was applied to the control group, and reaction times were measured by asking the participants to indicate whether they had encountered semantic preference compatible and incompatible conditional word associations before. As a result of the study, a cognitive load is expected to occur in incongruent strings. It is hypothesized that these effects will enable psycholinguistic inferences about implicit semantic learning in vocabulary learning.