Akademik Veri Yönetim Sistemi
8. Ulusal Kimya Eğitimi Kongresi’ne (UKEK 2023), İstanbul, Türkiye, 6 - 08 Eylül 2023, ss.1
Bu çalışmada, Türkiye’deki Bilimin Doğası ile ilgili çalışmaların bibliyometrik analizi yapılmış ve araştırma alanının ülkemizdeki gelişimi ortaya konmuştur. Bu amaçla, Web of Science (WoS) veri tabanında 25 Temmuz 2023 tarihine kadar bilimin doğası ile ilgili yayınlanmış 158 çalışma, VOSviewer programı kullanılarak bibliyometrik yöntem ile analiz edilmiştir. Veri tabanında anahtar kelime olarak “nature of science” ifadesi kullanılmış ve tarama yapılmıştır. Çalışmalar doküman türü olarak makale, derleme (review article), erken erişim (early access) ve ülke/bölge olarak ise Turkey ve Turkiye ile sınırlandırılmıştır. Elde edilen çalışmaların yıllara, yazarlara ve dergilere göre dağılımı verilmiş ve atıf analizi ile en çok atıf alan çalışma, yazar ve dergi ortaya konmuştur. Ortak-atıf analizi ile alandaki temel temaların gelişimi, ortak-yazar analizi ile yazarlar arasındaki iş birlikleri ve ortak-kelime analizi ile çalışmaların anahtar kelimelerinde geçen kelime sıklığı ve ilişkileri incelenmiştir. WoS veri tabanında Türkiye’deki Bilimin Doğası ile ilgili yayınlanmış makaleler yıllara göre incelendiğinde, dağılımın değişkenlik gösterdiği, 2006-2009 yılları arasında makale sayısının diğer yıllara göre daha az olduğu, 2012-2017 yılları arasında makale sayısının arttığı ve en fazla çalışmanın 2022 yılında olduğu gözlemlenmiştir. Araştırma alanıyla ilgili en çok çalışma yapan yazar Serhat İrez ve en çok çalışmanın yayınlandığı dergi ‘Science Education’ şeklindedir. Makalelerin atıf analizine göre, en etkili doküman van Griethuijsen (2015), en etkili kaynak ‘Eğitim ve Bilim’ ve en etkili yazar Ayşe Savran Gencer şeklindedir. Makalelerin ortak- atıf analizine göre birlikte en fazla atıf alan referanslar Abd‐El‐Khalick ve Lederman (2000) ve Lederman (1992) şeklindedir ve bu referanslara göre, fen eğitiminde öğrencilerin ve öğretmenlerin bilimin doğası anlayışlarına ve çeşitli öğretim yöntemlerinin bilimin doğasının anlaşılması üzerindeki etkisine odaklanılmıştır. Makalelerin ortak-yazar analizine göre, iş birliği en fazla olan yazar Nihal Doğan’dır. Makalelerin ortak-kelime analizine göre, en fazla kullanılan anahtar kelime 'Nature of Science (Bilimin doğası)'dır. Literatürde daha önce yapılan bir çalışmada, bilimin doğasına ilişkin çalışmaların 2005 yılından sonra arttığı ve bu alanda en fazla yayın yapılan dergiler arasında Science Education olduğu belirtilmiştir (Kurtuluş ve Bilen, 2021). Bir başka çalışmada ise, Türkiye’de bilimin doğası hakkında yapılan çalışmaların öncelikle öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının bilimin doğası ve özellikleri konusundaki görüşlerinin ortaya koyulması ile başladığını ve daha sonra öğrencilerin bilimin doğasıyla ilgili sahip oldukları kavramların belirlenmesi ile öğrencilerin bilimin doğasıyla ilgili sahip oldukları kavramları geliştirmek için programların tasarlanması, uygulanması ve değerlendirilmesine yönelik çalışmalarla devam ettiği belirtilmiştir (Erdaş, Doğan ve İrez, 2016).