Kültür Turizminin Bursa Kırsalındaki Geleneksel Mimariye Etkileri Üzerine Bir Değerlendirme


Çakıcı Alp S., Acar Bilgin E.

1st International Rural Tourism and Development Congress, Bursa, Türkiye, 4 - 06 Mayıs 2017, ss.120

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Bursa
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.120
  • Hacettepe Üniversitesi Adresli: Hayır

Özet

Anadolu coğrafyası gerek iklimi gerek toplumsal altyapısı ile kültür turizminin işleyişinde devamlı bir odak noktası haline gelmiştir. Anadolu’nun kuzey-batısında ‘Prusa’ adı ile kurulan ve Osmanlı Devleti’nin ilk başkenti olan Bursa, bugün Türkiye’nin gelişmiş sanayi kentlerinden biri olarak bilinmektedir. İçerdiği bu çok katmanlı kent yapısı yanısıra yüzyıllardır güçlü bir yönetim ve ticaret merkezine sahip bu kent, mimarisi ile tarihi bir değer taşır. Bulunduğu konum nedeniyle de Anadolu’nun İstanbul’a ve Avrupa’ya açılan kapısı haline gelen Bursa’nın tarihi kent merkezi ve kırsalında farklı dönemlerde inşa edilmiş yapı türleri yanısıra zengin bir peyzaj mevcuttur. Uludağ’ın eteklerinde doğu-batı aksında genişleyen bir Osmanlı kenti niteliğindeki Bursa’nın yakın çevresindeki kırsal yerleşimlerde de geleneksel konut örneklerine rastlanmaktadır. Kentin planlamasında alınan kentsel koruma kararları, zamanla kırsaldaki turizm faaliyetlerinde de kendini göstermiştir. Osmanlı’nın kurduğu ‘kent-vakıf-köy’ ilişkisinin temsili bir örneği olan Cumalıkızık Köyü de, Bursa çevresinde ilk kültür turizminin doğduğu kırsal yerleşimlerden birisi olmuştur. Öyle ki, 2014 yılında, kent merkezindeki Sultan Külliyeleri ve Hanlar Bölgesi ile birlikte UNESCO Dünya Miras Alanları Listesi’ne girmiştir. Kent merkezindeki tarihi dokunun korunmasına yönelik gelişen yenilikçi yaklaşımlar, zamanla kırsaldaki turizm faaliyetlerinde de kendini göstermiştir. İçerdiği anıtsal yapıların yanı sıra geleneksel konut dokusunun da hala okunabildiği birçok kırsal alan, bugün benzer turistik faaliyetlere ev sahipliği yapmaktadır. ‘Kültür Turizmi’, kırsal alanların korunması ve özellikle yerel halkın korumaya dair farkındalığının artması açısından olumlu bir etkiye sahiptir. Ancak, turizme yönelik hizmet sektörünün ihtiyaçları doğrultusunda bugün özgün geleneksel mimaride ve peyzajında fiziksel değişiklikler gözlenmektedir. Bu çalışmada kültür turizminin kırsal alanlardaki geleneksel mimariye etkilerinin aktarılması amaçlanırken, Bursa çevresindeki kırsal mimarinin yaşadığı fiziksel değişimler Misi, Gölyazı ve Tirilye üzerinden örneklendirilmektedir.

Anatolian territory is under interest of cultural tourism, since hosting various civilizations within its climatic quality. Bursa, founded at the north-east of Anatolia under the name of ‘Prusa’ and grown into the first capital of Ottoman Empire, is currently known as one of the industrialized cities of Turkish Republic. In addition to this multi-layered character, this city also possesses both managerial and commercial authority. It has been a gateway in between Anatolia and Europe, due to its location, which also causes variety in building character of Bursa, together with their landscape. Most importantly, there are dwellings standing still in the villages, which were settled along the foothills of Mountain Uludağ. Urban conservation decisions taken in new development plans also influences touristic activities in rural areas of Bursa. For instance, there is one village, Cumalıkızık, in which first attempts for cultural tourism appeared, represents relation in between ‘city, wakf system and village’ and is accepted as one of the UNESCO World Heritage Sites (WHS) in Bursa, together Sultan Complexes and Historic Commercial Center, in 2014. Nowadays, there are recently many rural areas around Bursa, comprising historic buildings and their surrounding landscape. ‘Cultural Tourism’ supports sustainability of rural architecture as providing public consciousness in conservation of historic villages. Besides, many implementations mostly transform their traditional texture physically, due to the new requirements of service industry in tourism. Therefore, this study aims to describe effects of cultural tourism into immovable heritage in rural areas of Bursa, while giving examples of physical changes observed in its surrounding historic rural settlements; Misi, Gölyazı and Tirilye.