SİBER ALANDA DEVLETLER VE ŞİRKETLER ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN HUKUKA ETKİLERİ


Creative Commons License

Hatıpoğlu Aydın D.

Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, cilt.13, sa.1, ss.45-82, 2023 (Hakemli Dergi) identifier

Özet

Hukuk, dijital çağda siber alandaki insan faaliyetinin düzenlenmesinde önemli araçlardan biridir. Siber alanın hukuku küresellik ve çok hukukluluk özelliklerine sahiptir. Küresellik özelliği, alanda uygulanacak hukukun ulusal, bölgesel ve devletlerarası bir çerçeveyle sınırlandırılamamasını ifade eder. Bu özellik, bölgesel yargı yetkilerinin, ulusal hukuk düzenlerinin ve uluslararası ilişkilerin yanında sosyal ve kültürel sınırları zorlayan bir yapıya odaklanmayı gerektirir. Siber alanın hukukunun diğer özelliği olan çok hukukluluk, farklı normatif düzenlere ve hukuki çoğulluk tartışmalarıyla birlikte düşünülmesi gereken farklı kural koyuculara referans verir. Siber alanda, geleneksel devlet hukuku dışında, insan davranışlarını çeşitli yaptırımlar yoluyla düzenleyen normatif sistemler vardır. Siber alanın hukuku, devletler, şirketler ve kullanıcılar arasındaki iş birliği, pazarlık ve çatışma ilişkileriyle biçimlenir. Siber alanda cereyan eden bu ilişkilerin meydana getirdiği hukuksal düzenlemeler ve hukuki kurumlar, bir düşünce sistemini ve belirli ekonomik ilişkilerin yeniden üretimini ifade eder. Siber alanda kural koyucu aktörler olan ve özellikle normları biçimlendiren ve uygulayan devlet ve şirketler arasında işlevlerin ve rollerin değişimi öne çıkmaktadır. Devlet ve şirket aktörleri arasındaki ilişkiye odaklanan bu çalışma, hukukun oluşumunda kurumsal değişim ve aktörler arasındaki sınırların bulanıklaşması, devletlerin şirketleşmesi ve şirketlerin devletleşmesi olgularını açıklayarak, bu dönüşümü internet yönetişimi, gözetimin ticarileşmesi, devletler arasındaki ilişkilerde şirketlerin pozisyonları açısından örneklendirmektedir. Bununla birlikte, devletler ve şirketler arasındaki ilişkilerin, rol ve işlev değişiminin hukuk alanında da çeşitli sonuçları vardır. Sermayenin hareket özelliklerinin siber alanı ilgilendiren hukuksal düzenlemelere etkisi, esnekliğin artması, hesap verilebilirliğin ve denetimin azalması, yumuşak hukuk, sözleşme ve kod gibi düzenlemelerin yaygınlaşması, son kullanıcıların hak sahiplerinden tüketicilere dönüşmesi, bu dönüşümün sadece usule değil aynı zamanda esasa dair olması siber alanda devletler ve şirketler arasındaki ilişkilerdeki değişimin hukuk alanındaki sonuçları olarak ele alınmıştır.
The law is one of the most important tools for regulating human activity in cyberspace. The law of cyberspace has the characteristics of globality and legal pluralism. Globality refers to the fact that the law that applies in this field cannot be limited to a national, regional, or interstate framework. There is a structure that goes beyond social and cultural boundaries, as well as regional jurisdiction and national and international legal orders. Cyberspace is a global space that transcends national borders, and as such, it is difficult to apply traditional legal frameworks to it. Legal pluralism refers to the existence of multiple legal systems and different rule-makers in cyberspace. These legal systems are created by different actors, such as states, companies, and users. Thus, in cyberspace, there are normative orders that regulate human behavior through various sanctions other than traditional state law. Cooperation, bargaining, and conflict between states, companies, and users are particularly important in shaping cyber law. In cyberspace, legal regulations and institutions express a certain way of thinking and, of course, the reproduction of certain economic relations. The changing functions and roles of actors in cyberspace and the blurring of boundaries between them come into focus, especially among states and companies that create and enforce norms. This study focuses on the relationship between governments and corporations. We can observe an institutional change in the formation of law and the blurring of the boundaries as corporatization of states and statification of companies. Especially in Internet governance, in the commercialization of surveillance, and in the positions of corporations in interstate relations, we can see this transformation. The relations and switching hats between states and companies also have various consequences in the law. Increasing flexibility, decreasing accountability and audit, spreading regulations such as soft law, contract, and code, and the procedural but also the fundamental transformation of end users from right holders to consumers are some of these consequences.