Akademik Veri Yönetim Sistemi
19. Ulusal Psikoloji Kongresi, İzmir, Türkiye, 5 - 07 Eylül 2016
GİRİŞ: Çocuğu engelli olan ebeveynler toplumsal, ruhsal ve ekonomik çeşitli zorluklarla karşılaşmaktadır (Güneş, Altun, Kaya ve ark., 2005; Leyser, Heinze ve Kapperman, 1996; James ve Stojanovik, 2006). Ancak çocuğu görme engelli olan ebeveynlerin yaşadığı psikolojik süreçlerle ilgili alanyazında sınırlı çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmada çocuğu görme engelli olan ebeveynlerin yaşam doyumu ve tükenmişliğinin demografik ve psikolojik değişkenlerle yordanması amaçlanmıştır. YÖNTEM: Bu amaçla araştırmaya Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Görme Engelliler Rehabilitasyon ve Araştırma Birimi'ne tedavi için başvurmuş olan 6-18 yaş arası 75 görme engelli çocuğun (44 kız, 31 erkek) ebeveynleri (39 anne, 36 baba) katılmıştır. Ebeveynlerin yaş ortalaması 38,44 (SS = 7,04), çocukların 9,79'dur (SS = 3,42), görme engeli oranı ortalaması 87,38'dir (SS = 12,83). Araştırmada Kişisel Bilgi Formu, Kontrol Odağı Ölçeği, Başa Çıkma Tutumlarını Değerlendirme Ölçeği, Yaşam Doyumu Ölçeği, Maslach Tükenmişlik Ölçeği ve Engelli veya Süreğen Hastalığı Olan Bir Çocuğa Sahip Anne Babaların Kaygı ve Endişe Düzeylerini Ölçme Aracı kullanılmıştır. Ebeveynlerin tükenmişlik ve yaşam doyumunun olası yordayıcılarını belirlemek amacıyla hiyerarşik regresyon analizleri kullanılmıştır. Regresyon analizinin birinci aşamasında ebeveynin ve çocuğun yaşı, çocuğun görme engeli oranı ve rehabilitasyon alma süresi; ikinci aşamada ebeveynin kontrol odağı ve stres düzeyi; üçüncü aşamada ebeveynin başa çıkma yöntemleri bağımsız değişken olarak girilmiştir. BULGULAR: Duygusal tükenmişlik ebeveynin algıladığı stres düzeyi, dini başa çıkma eğilimi ve davranışsal boş verme eğilimi tarafından yordanmıştır. Ayrıca kişisel başarı düzeyinin pozitif yeniden yorumlama ve gelişme eğilimi tarafından anlamlı olarak yordandığı bulunmuştur. Bununla birlikte duyarsızlaşma düzeyinin stres ve kontrol odağı tarafından yordandığı gözlenmişti. Son olarak ebeveyninin yaşam doyumu aktif başa çıkma ve soruna odaklanma ve duyguları açığa vurma eğilimi tarafından anlamlı olarak yordanmıştır. YORUM: Bulgular göz önüne alındığında görme engelli çocuk ebeveynleriyle çalışırken etkili stres yönetimi, pozitif yeniden yorumlama, aktif başa çıkma ve duyguları sağlıklı şekilde ve sıklıkta dile getirme gibi konuların psikososyal müdahalelerde ele alınmasının yararlı olacağı düşünülmektedir.