Osmanlı minyatürlerinde mitolojik kadın arketiplerin izlerini ararken yararlanılan ilk kaynak mitoloji deki kadın arketiplerin simgeleri olmaktadır. Çünkü mitolojinin dönüşümleri doğrultusunda değişime uğramış bu simgeler, baskın inanç sistemleri değişse de özelliklerini korumaya devam ederler. Tarih öncesi dönemlerden bu yana insanlar doğayı ve kendilerini anlamlandırma çabalarından doğan, kendi yaşam deneyimlerinden yola çıkarak bağlantı kurdukları mitlerde, yine kendileri ile ilişkilendirdikleri arketiplerin deneyimleri üzerinden inanç hikayeleri oluştururlar. Coğrafya ya da zaman değişse dahi farklı inanç sistemlerine ait kültür oluşumlarında, bu arketiplere atfedilen roller ile toplumsal cinsiyet rolleri arasındaki etkileşimin izleri görülmeye devam eder. Osmanlı minyatürleri İslam dini etkisi ile oluşturulduğu için, bu çalışmada ele alınan kadın olgusu da bu inanç doğrultusunda tasvir edilmiştir. Mitolojik kadın arketiplerin İslam inancında çok az yer edinmiş olması , bu doğrultuda oluşturulmuş minyatürlerde onların az olduğunu düşündürebilir. Geçmiş inanç sistemlerine dair mitolojilerin izleri, sanıldığından daha fazla günümüz mitolojisini etkiler. Geçmiş mitolojiler ile günümüz kültür yapısı arasındaki bağ çoğunlukla simgeler aracılığıyla kurulur. Bu bağlamda Osmanlı minyatürlerindeki kadın arketiplerinin izleri, mitlerdeki tanrıça simgeleri üzerinden de aranabilir. Konuya dair kaynakla rın incelemeleri doğrultusunda, kadın arketiplerin simgeleri, minyatür ve batı sanatından örnekler ile karşılaştırmalı olarak bu çalışma kapsamında ele alınmıştır. Osmanlı Minyatürlerinde mitolojik kadın arketiplerine dair simgeler üzerinden oluşturulmuş bu çalışma görsel sanatlar alanında olduğu kadar kadın tarihi yazımı alanını da içermekte olup her iki disiplini buluşturan bir zenginliği de barındırabilir.
When searching for traces of mythical female archetypes in Ottoman miniatures, the mythical female archetype symbol is used as the first source. These symbols, which have changed with the transformation of mythology, retain their characteristics as the dominant belief system changes. Since prehistoric times, humans have formed stories of beliefs based on the experience of arche types associated with themselves, but in mythology, humans derive from their efforts, nature, and their understanding of themselves that is based on their own life experiences. Despite changes in geography and time, evidence of the interaction between roles and gender roles due to these archetypes can be found in the cultural formation of various belief systems. Since the Ottoman detail was created under Islamic influence, the female phenomenon discussed in this study was also presented in this sense. The fact that mythical female archetypes rarely exist in Islamic beliefs may indicate that they are few in miniatures created in this direction. Traces of mythology from past belief systems are affecting today’s myths more than expected. The relationship between past myths and today’s cultural structures is primarily made up of symbols. In this context, traces of the Ottoman miniature female archetype can also be found in the symbol of the mythical god dess. In line with the discussion of sources on this subject, this study describes the archetypal symbols of women in comparison to the examples of miniatures and Western art. Created on the basis of Ottoman’s detailed mythical female archetype symbol, this work covers both the fields of women’s history and visual arts and can include wealth that brings both fields together.
