Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türk Toraks Derneği 23 Yıllık Kongresi, Antalya, Türkiye, 15 - 18 Ekim 2020, ss.433
GİRİŞ VE AMAÇ:Dünyada küreselleşmenin de etkisi ile bulaşıcı hastalıklarla mücadele için farklı yaklaşımlara gereksinim bulunmaktadır. Bazı hastalıkların tarihsel geçmişi çok uzak da olsa bugün de dünya açısından önemini korumaktadır. Tüberküloz bu kapsamda dünyada öne çıkan hastalıklar arasındadır. Hastalık Türkiye için de önemini korumaktadır. Bu çalışmada tüberkülozun ülkemizde 2000’li yıllardan bu yana değişimi ve tüberküloz mücadelesi için hastalığın ilişkili olduğu düşünülen bazı hastalık ve riskli davranışların durumu analizlerinin yapılmasının öneminin vurgulanması amaçlanmıştır. YÖNTEM:Bu çalışmada Dünya Sağlık Örgütü dinamik veri tabanları (https://www.who.int/data/gho/data/indicators) ve tüberküloz küresel raporlarından (https://apps.who.int/iris/bitstream/hand le/10665/329368/9789241565714-eng.pdf) yararlanılmıştır. Hastalık ve durum görülme sıklıkları, olgu sayıları, vb. veriler incelenmiştir. Ayrıca Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2018 yılı verileri de incelenmiştir. Durum analizi hastalık ve ilgili sıklık değerleri kullanılarak yapılmıştır.
BULGULAR:Türkiye’de tüberküloz yıllar içinde gerileme eğiliminde olmuştur. Tüberküloz olgu sayısı 2006 yılında 20526 ve 2017 yılında 12417
olarak rapor edilmiştir. Son küresel verilere göre (2018); dirence bağlı tüberküloz sıklığı yeni vakalarda %3,5 ve geçmişte tedavi alan vakalarda
da %12 olarak rapor edilmiştir. Hastalığın yoksulluk, sosyal koşullar, HIV
pozitifliği gibi pek çok belirleyeni bulunmaktadır. Bunlara ek olarak son
dönemlerde hastalık olgu sayıları ve diabetes mellitus (DM), sigara içme,
alkollü bir içecek kullanma, yetersiz beslenme ve HIV varlığı ile ilişkiler de
rapor edilmektedir. Bu ilişkinin en güçlü olarak HIV pozitifliğinde olduğu
vurgulanmaktadır. Türkiye’de DM prevalansı %12,1 ve tütün kullanma
sıklığı %31 olarak rapor edilmektedir. HIV pozitifliği insidansı yüz binde
0,1 değerindedir ancak vaka sayısında artış görülmektedir. Türkiye’de beş
yaş altı çocukların %6’sı yaşlarına göre kısa (bodur), %2’si zayıf, %2’si
düşük kiloludur. Yetersiz beslenme ile ilgili sıklıklarda geçmiş yıllara göre
azalma eğilimi görülmektedir.
TARTIŞMA VE SONUÇ:Sosyal bir hastalık olan tüberküloza bağlı hastalık hız ve ilgili diğer sayılarda yıllar içinde azalma eğilimi olsa da
hastalığa hiç yakalanmamak ve güncel bir sorun olan dirençli tüberküloz
olguları konusunda güçlü mücadele için sağlığın sosyal belirleyicilerinin ve
hastalığın ilişkili olabileceği yukarıda da tanımlanan durumların elimine
edilmesi uygun olur. Çalışmaların bu zemin dikkate alınarak sürdürülmesi
gerekir.
Anahtar kelimeler: Tüberküloz, Önleme, Sağlığın belirleyicileri.