Religion was one of the primary factors that constituted the state order in the Ottoman Empire. Religion and the state were intertwined. Such issues as the legitimization of the position of the state and sultanate through Islam and the sultan being the khalif at the same time could be given as examples of this. Hanafism had the official sect status; a sectarian sense of belonging was de- terminative in the assignments made in madrasahs and courts. The centralist character of the state could be seen in the control over the religious class. In reply to such control, the religious class was exempt from taxes. Thanks to this control, the state could more easily ensure its legitimacy. The determinant position of the religion in the Ottoman Empire was also valid in the legal field. The Ottoman law consisted mainly of the Islamic law. However, Islamic law didn’t regulate all the areas in detail. The head of the state was given the high authority of regulation and discretion, especially in public law, which resulted in the development of customary law along with the shariah law. Determining what kind of a relationship there is between the customary law and the shariah law and whether the customary law corresponds to an independent and unlimited regulatory authority seems considerably important. In the last analysis, the Ottoman law is a kind of Islamic law even though the regulations in this field are mostly driven through reason, the function of the religious class in the legislative process focuses on legitimization rather than control, and there are some doubts about the compliance of the content of some regulations in this field with Islamic law.
Din, Osmanlı’da devlet düzenini belirleyen unsurların başında gelmiştir. Din ve devlet iç içe olmuştur. Devlet ve padişahlık makamının varlığının İslâm üzerinden meşrulaştırılması, padişahın aynı zamanda halife olması gibi durumlar da bunu göstermektedir. Hanefilik, resmî mezhep statüsünde olmuş, medreselerde ve mahkemelerde yapılan görevlendirmelerde mezhepsel aidiyet belirleyici olmuştur. Devletin merkeziyetçi karakteri, dinî sınıf üzerindeki kontrolünde de görülmektedir. Dinî sınıf bu kontrolün bir karşılığı olarak vergiden muaf tutulmuştu. Bu kontrol sayesinde devlet, kendi meşruiyetini daha rahat sağlayabiliyordu. Osmanlı’da dinin belirleyici konumu hukukî alanda da görülmekteydi. Osmanlı hukuku, esas olarak İslâm hukukundan oluşmaktaydı. Ancak İslâm hukuku, her alanı detaylıca düzenlemiş değildi. Özellikle kamu hukuku alanında devlet başkanına geniş bir takdir ve düzenleme yetkisi tanınmıştı. Bu da şer’î hukukun yanında örfî hukukun gelişmesine sebep olmuştu. Şer’î hukuk ve örfî hukuk arasında nasıl bir ilişki olduğunu, örfî hukukun bağımsız ve sınırsız bir düzenleme yetkisine karşılık gelip gelmediğini belirlemek son derece önemlidir. Bu alanda yapılan düzenlemelere daha ziyade akıl kaynaklık ediyor; yasama sürecinde dinî sınıfın işlevi bir denetimden çok meşrulaştırmaya odaklanıyor; bu alandaki bazı düzenlemelerin içeriğinin İslâm hukukuna uygunluğu konusunda şüpheler bulunuyor olsa da Osmanlı hukuku nihaî tahlilde İslâm hukukudur.
