Akademik Veri Yönetim Sistemi
6. Uluslararası 24. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi , Antalya, Türkiye, 01 Aralık 2022 - 04 Ocak 2023, ss.690-691
Giriş ve Amaç: Günümüzde iklim değişikliği kısa ve uzun vadede sağlık üzerinde ciddi etkileri olan ve acil eylem
gerektiren bir krizdir. İklim değişikliğini hafifletme ve etkilerine karşı toplumun kırılganlığı azaltma noktasında
hemşirelerin önemli rolleri vardır. Hemşireler sağlık profesyonellerinin çoğunluğunu oluşturmaları ve hassas
gruplara yakın çalışmaları nedeniyle iklim değişikliği eyleminde büyük bir güce sahiptirler. Bu bağlamda
hemşirelerin iklim değişikliği farkındalıkları önem kazanmaktadır. Türkiye’de hemşirelik öğrencilerinin
ve akademisyen hemşirelerin iklim değişikliği farkındalıklarının belirlendiği çalışmalar mevcuttur. Ancak
klinikte çalışan hemşirelerin iklim değişikliği farkındalıklarının belirlendiği bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu
çalışmanın amacı hemşirelerin iklim değişikliği farkındalıklarını ve ilişkili faktörleri belirlemektir. Çalışmadan
elde edilecek sonuçlar iklim krizinde değişim ajanı olarak rol oynayan hemşirelerin iklim değişikliğine yönelik
eğitim ihtiyaçlarını ortaya koyacağından konuyla ilgili planlanacak girişimlerde yol gösterici olacaktır.
Gereç ve Yöntem: Kesitsel tipteki bu araştırma 12 Ekim-24 Ekim 2022 tarihleri arasında yürütülmüştür.
Araştırmanın evreninin Ankara’da bir üniversite hastanesindeki 940 hemşire oluşturmaktadır. Örneklem ise
çalışmayı kabul eden 204 hemşireden oluşmaktadır. Araştırmanın uygulanabilmesi için üniversitenin etik kurul
izni, kurum izni ve katılımcılardan aydınlatılmış onam alınmıştır. Araştırmada herhangi bir finansal destek
ve çıkar çatışması bulunmamaktadır. Verilerin toplanmasında “Tanıtıcı Bilgiler Formu” ve “İklim Değişikliği
Farkındalığı” ölçeği kullanılmıştır. Ölçek toplamda 0,92 Cronbach α değeri ile yüksek güvenirliğe sahip, 52
maddeden oluşan 5 boyutlu ve 5’li likert türünde bir ölçektir. Ölçeğin alt boyutları “İklim Değişikliği Farkındalığı
(İDF)”, “Sorunu Algılayış Şekli (SAŞ)”, “İklim Değişikliği Sebeplerine İlişkin Bilgi”, “İklim Değişikliği Endişesi”
ve “Davranışlar ve Politikalardan Beklentiler” şeklindedir. Veriler anket yoluyla toplanmıştır. Çalışmada eğitim
durumu ve meslekte çalışma yılı bağımsız değişken iken, iklim değişikliği farkındalığı ise bağımlı değişkendir.
Veriler SPSS 29.0 program kullanılarak analiz edilmiştir. Katılımcılara ait tanıtıcı bilgiler yüzdelik ve sıklık
analizleri ile verilmiştir. Tanıtıcı özellikler ve ölçek toplam puanları arasındaki ilişki Mann Whitney U ve
Kruskal-Wallis testi ile analiz edilmiştir. İkişerli karşılaştırmalar Mann Whitney U testi kullanılarak yapılmış
ve Bonferroni düzeltmesi kullanılarak değerlendirilmiştir.
Bulgular: Araştırmaya katılan hemşirelerin yaş ortalaması 32±7’dir. Araştırmaya katılan hemşirelerin çoğu
(%90) kadın ve yarısından fazlası (%60) evlidir. Hemşirelerin büyük kısmı (%82) lisans mezunu, çoğu
(%38) 1 ile 5 yıldır hemşire olarak çalışmakta ve yarısından fazlası (%52) servis hemşiresidir. Hemşirelerin
iklim değişikliği ile ilgili bilgilere en çok sosyal medya/internet (%86) üzerinden ulaştıkları saptanmıştır.
Araştırmaya katılan hemşirelerin iklim değişikliği ölçeğinden aldıkları toplam puan ortalaması 216±26,54’tür.
Hemşirelerin iklim değişikliği farkındalık düzeyinin tüm alt boyutlar ve toplam puanlarda cinsiyet, medeni
durum, çalışmakta olduğu görev, yaş grubu ve iklim değişikliği ile ilgili bilgiye ulaşma kanalları değişkenlerine
göre anlamlı düzeyde farklılaşmadığı görülmüştür (p>0,05). Hemşirelerin eğitim düzeyleri ile SAŞ alt boyut
puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark görülmektedir (p=0,048). SAŞ alt boyut puanı lise
mezunlarında (14±2) yüksek lisans mezunlarına (21±3) göre düşüktür.
Hemşirelerin meslekte çalışma süreleri ile İDF alt boyut puanları (p=0,009) arasında istatistiksel olarak
anlamlı bir fark bulunmaktadır. İDF alt boyut puanı beş ile on yıl arasında çalışanlarda (36±4) bir ile beş yıl
arasında çalışanlara (32±5) göre daha yüksektir. Ayrıca hemşirelerin meslekte çalışma süreleri ile SAŞ alt boyut puanları (p=0,002) arasında da istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmaktadır. SAŞ alt boyut puanı
bir yıldan az süredir çalışanlarda (23±3) bir ile beş yıl arasında çalışanlar (19±4) ve on yıldan fazla çalışanlara
(19±4) göre yüksektir.
Sonuç: Hemşirelerin iklim değişikliği farkındalıkları yüksektir. İklim değişikliğine yönelik sorun algılama
düzeyleri lise mezunu hemşirelerde daha düşüktür. İklim değişikliği farkındalığı ve iklim değişikliğine yönelik
sorun algılama düzeyleri bir yıldan az süredir çalışan hemşirelerde daha yüksektir. Hemşirelerin iklim krizine
yönelik eylemlerde yer almaları önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: İklim değişikliği, hemşire, farkındalık