Fiil ehliyeti kavramı, kişinin kendi fiilleri aracılığıyla hukuki sonuç doğurabilecek işlemleri bizzat yapabilme salâhiyetini ifade etmektedir. Akıl hastalarının, her ne kadar belirli koşullarda hak ehliyetine sahip olmaları mümkün olsa da Roma Hukuku’nun Eski Hukuk Dönemi’nden beri fiil ehliyetlerinin kısıtlanması gerektiğine karar verilmiştir. Bu kapsamda, ilgili kişilerin malvarlıklarının yönetimi açısından kendilerine bir kayyım (curator furiosi) tayin edilmesi uygun görülmüştür. Tayin edilen kayyımların, akıl hastasının hukuki işlemlerine izin veya onam vermesi yetmemekte, fakat bu işlemleri akıl hastası adına bizzat kendilerinin yapması gerekmektedir. Ancak istisnai olarak, akıl hastalarının bizzat kendi fiilleri sonucunda taraf olabileceği hukuki işlemler de mevcut olduğu için konunun dikkatlice irdelenmesi önem arz etmektedir. Bu bağlamda çalışmada, öncelikle akıl hastalığının tanımına yer verilerek Roma Hukuku’ndaki terminoloji sorunu üzerinde durulmuş, daha sonra hastalığın teşhis edilmesi ile curator atanması süreçleri incelenmiş, son olarak da bu kişilerin fiil ehliyetinin kısıtlanmasının hukuki sonuçları, aile hukuku, borçlar hukuku ve eşya hukuku kapsamında ayrı ayrı ele alınmıştır.
The concept of capacity to act refers to the authority of the person to perform actions that may have legal consequences through his acts. Although it was possible for lunatics to have rights and obligations under certain conditions, it was decided that their capacity to act should be restricted since the archaic period of Roman law. In this context, it was deemed appropriate to appoint a trustee (curator furiosi) for the management of their assets. It was not enough for the appointed trustees to give permission or consent to the legal transactions of the mentally ill, but they must perform these formalities on behalf of them. However, it is important to examine the issue carefully, since there are also atypical legal transactions that mental patients could make with their own actions. Within this context, in this study, first of all, the definition of mental illness was given and the terminology problem in Roman Law was emphasized, then the diagnosis of the disease and the appointment of a curator were examined, finally, the legal consequences of restriction of the capacity to act of these people were assessed separately within the scope of family law, law of obligations and property law.
