Research Information System
Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, no.33, pp.143-159, 2020 (Peer-Reviewed Journal)
Michel Foucault states that the 19th century is the age of history, and
the 20th century is that of space. He attached special importance to space in
analyzing societies utilizing the concept of “heterotopia”, a term he introduced
expending thus the discourse on space in the field of social sciences. Heterotopia
can differ from one to another cultural areas and can accommodate different
periods and places within a single space. These two features of heterotopia also
provide important tools for analyzing Ahmet Hamdi Tanpınar's book Five Cities
where he describes the cities of Ankara, Konya, Erzurum, Bursa and Istanbul. The
five cities chosen by Tanpınar host many different civilizations, their unique
nature embedded into space. Therefore, traces of different eras are observed in
every place mentioned. In this article, heterotopic places in the Beş Şehir novel of
Tanpınar will be examined following the theoretical framework of Michel
Foucault’s works.
Michel Foucault; 19. yüzyılın tarih, 20. yüzyılın ise mekân çağı olduğunu
belirtir. Bundan dolayı Foucault, toplumu çözümlerken mekâna özel bir önem
vermiş; getirmiş olduğu “heterotopya” kavramı ile sosyal bilimler alanında
mekâna dair söylemleri genişletmiştir. Heterotopya, kültürden kültüre farklılık
gösterebilir ve tek bir mekânın içinde birçok zaman ve mekânı barındırabilir.
Heterotopyanın bu iki özelliği, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Ankara, Konya,
Erzurum, Bursa ve İstanbul’u anlattığı Beş Şehir adlı eserini çözümlemek için de
önemli veriler sunar. Tanpınar’ın seçtiği beş şehir, birçok farklı medeniyete ev
sahipliği yaptığı için farklı medeniyetlerin kendilerine özgü dokusu mekâna
işlemiştir. Dolayısıyla bahsedilen her mekânda farklı zamanların izlerine rastlanır.
Bu makalede Michel Foucault’nun çalışmaları ekseninde Tanpınar’ın Beş
Şehir’inde yer alan heterotopik mekânlar incelenecektir.