Akademik Veri Yönetim Sistemi
Sağlık Bilimleri Araştırmaları: Temel Tıp, Hülya Çiçek, Editör, Özgür Egitim Yayıncılık, Ankara, ss.13-35, 2023
Lipitler, suda çözünmeyen, inorganik çözücülerde çözünen biyomoleküllere verilen ortak isimdir. Bu tanımlamanın bir sonucu olarak moleküler yapı ve fonksiyon açısından en geniş çeşitliliğe sahip bileşiklerdir. 2003 yılında Amerikan Ulusal Sağlık Enstitüsü (NIH) desteğiyle çok merkezli bir araştırma konsorsiyumu olarak kurulmuş olan Lipid Metabolites And Pathways Strategy yeni lipitlerin tanımlanması ve kantifikasyonuna önemli katkılar vermiştir. Günümüzde, bir hücre, doku, organ veya organizmanın yapısında yer alan tüm lipitleri ifade etmek için lipidom terimi kullanılmaktadır. Lipidomik ise hücre, doku, organ veya organizmaya ait lipidomu geniş ölçekli olarak araştıran ve lipit metabolizmasındaki tepkime yolaklarını açığa çıkarmak üzere gelişen bir bilim dalıdır. İlk kez 2003 yılında literatüre giren lipidomik metabolomiğin bir alt alanı gibi görülmüşse de yıllar içinde lipit biyolojisi, biyokimya, analitik kimya, biyoinformatik, fizyoloji ve tıbbı bir araya getiren ve literatürdeki yayın sayısının hızla arttığı ayrı bir bilim dalı olarak kabul görmeye başlamıştır. Lipidomik araştırmalarla farklı yapısal özellikleri ortaya çıkarılan lipitlerin, birçok biyolojik süreçte yer aldığı ve tip 2 diyabet, obezite, non-alkolik karaciğer yağlanması, Alzheimer hastalığı ve kanser gibi birçok yaygın hastalığın etiyolojisinde rol oynadığı düşünülmektedir. Hem temel hem de klinik biyokimya araştırmacıları, gelişmekte olan bu alanla ilgili yenilikleri takip etmek ve sağlık bilimleri alanındaki potansiyel katkısının farkında olmak zorundadır.
Lipids are the common name given to biomolecules that are insoluble in water and soluble in inorganic solvents. As a result of this definition, they are the compounds with the largest variety with regards to molecular structure and function. Established in 2003 as a multicenter research consortium with the support of the American National Institute of Health (NIH), the Lipid Metabolites And Pathways Strategy has made significant contributions to the identification and quantification of new lipids. Today, the term lipidome is used to refer to all lipids in the structure of a cell, tissue, organ or organism. On the other hand, Lipidomics is a science that studies the lipidome of cells, tissues, organs or organisms on a large scale and develops to reveal the reaction pathways in lipid metabolism. Although lipidomics was seen as a sub-field of metabolomics, which entered the literature for the first time in 2003, over the years, lipid biology has started to be accepted as a separate discipline that brings together biochemistry, analytical chemistry, bioinformatics, physiology and medicine and the number of publications in the literature is increasing rapidly. It is thought that lipids, whose different structural properties have been revealed by lipidomic studies, are involved in many biological processes and play a role in the etiology of many common diseases such as type 2 diabetes, obesity, non-alcoholic fatty liver disease, Alzheimer's disease and cancer. Researchers in both basic and clinical biochemistry have to keep up with innovations in this emerging field and be aware of its potential contribution to the field of health sciences.