Research Information System
Euroasian Journal of Music and Dance, no.16, pp.234-255, 2020 (Peer-Reviewed Journal)
Türkiye’de derleme çalışmaları, Osmanlı Devleti’nin son döneminde Gomidas ile başlamıştır. Ermeni ulusal müziğinin
kurucusu olarak bilinen Gomidas Vartabed, 19. Yüzyılın sonlarında Anadolu’yu dolaşarak halk ezgilerini derleyen ilk
etnomüzikolog olmuştur. Besteci, şarkıcı, koro şefi ve rahip Gomidas, kayıt olanaklarının yeterli olmadığı bir dönemde müzik
tarihimize çok önemli eserler bırakmış, kendisinden sonra yapılacak çalışmalara önderlik etmiştir. Yaklaşık yüzyıllık bir
geçmişe dayanan halk şarkılarının derlenmesi, on dokuzuncu asırda Osmanlı toplumunda ve Avrupa’da ortaya çıkan
“Ulusalcılık” ve “Aydınlanmacılık” ile yakından ilgilidir. Gomidas’ın bu dönemde sadece Ermeni müziğini değil, Anadolu’da
yaşayan pek çok halkın ulusal kültür mirasını ortaya çıkarmak için çok çaba harcamış olduğu yaptığı çalışmalardan
anlaşılabilmektedir. Bu yüzden, Gomidas’ı Anadolu müzik tarihi içinde “etnomüzikoloji” disiplini açısından bir öncü ve “alan
araştırmasını” da içeren derleme çalışmaları bakımından da “titiz” bir folklor araştırmacısı olarak da görmek mümkündür. Bu
çalışmanın amacı, yüz sene önceki Anadolu müziğine dair somut bilgileri toplumsal hafızaya tekrar kazandırabilecek bu en
eski yazılı derleme çalışmasının, Anadolu müzik tarihinin aydınlatılması yönüyle değerlendirmeye almak ve bu manada
Gomidas’ın derlediği dans ezgilerinin biçimsel, makamsal ve ritimsel özellikleri açısından incelenmesinin yollarını aramaktır.
Bu anlamda Anadolu’nun kültür hafızasından “silinmiş”, “belirginliği azalmış” ya da “unutulmaya yüz tutmuş” bilgi, ses ve
kişilerin tekrar toplumsal hafızaya kazandırılması da hedeflenmiştir.