Nükleer ve Radyolojik Tehlikelerin Afet Yönetimi Çerçevesinde Değerlendirilmesi


Creative Commons License

Doğan A., Kalkan N., Korkmaz M., Doğruluk M.

2. Uluslararası Mesleki Bilimler Sempozyumu, 26 - 29 Nisan 2018, cilt.1, ss.288-289

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Cilt numarası: 1
  • Sayfa Sayıları: ss.288-289
  • Hacettepe Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Radyoaktivitenin keşfedilmesinden bu yana radyasyon ve radyoaktif maddeler yaşamımızın birçok farklı alanında kullanılmaya başlamıştır. Günümüzde radyoaktif kaynaklar başta enerji üretimi olmak üzere endüstri, tıp, güvenlik ve araştırma gibi birçok alanda yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak radyoaktivite, canlıların özellikle insanların hayatını olumsuz etkileyecek sonuçlara da neden olabilmektedir. Nükleer ve radyolojik tehditler, nükleer malzemelerin (uranyum, plütonyum vb.) parçalanması (fisyon) veya iki atomun birleşmesi (füsyon) halinde açığa çıkan enerjiden yararlanılarak gerçekleştirilen; yıkıcı basınç dalgasının, öldürücü radyasyonun ve yüksek ısının açığa çıktığı durumları ifade eder. Nükleer bir patlama; kuvvetli bir ışık, ısı ve basınç dalgasının ortaya çıktığı ve havayı, suyu ve yüzeyleri kirletecek radyoaktif maddelerin kilometrelerce etrafa yayıldığı bir durumu ifade eder. Radyoaktif maddelerin çevreye yayılması oluşabilecek kitlesel tehlikeler arasında ilk sırada yer almaktadır. Bu yayılım, genellikle radyoaktif gaz ve parçacık bulutları ile karakterize edilir. Çevredeki tüm canlıları etkileyebilecek böylesi bir olayda en büyük tehditlerden biri civarındaki canlıların ve özellikle insanların radyasyon bulutunun etkilerine maruz kalmasıdır. Bu gibi olumsuz etkiler bulutta veya yerde depolanan radyoaktif parçacıklardan kaynaklanabilir, aynı şekilde radyoaktif maddelerin solunması ve besinlere karışmış olanların tüketimi ile sonuçlanabilir. Afet olarak tanımlanacak böyle bir duruma hazırlıklı olma, olası zararları tahmin etme ve zarar azaltıcı önlemler alma gibi aşamaların, afet yönetiminin temel ilkeleri arasında yer aldığı bilinmektedir. Öte yandan nükleer ve radyoaktif tehlikelerin oluşmasının nedenleri arasında, nükleer tesislerin bulunduğu bölgelerde oluşabilecek doğal afetlerin (büyük depremler ile bu depremlere dayalı olarak oluşan tsunami vb.) büyük bir payı olduğu bilinmektedir. Nitel doküman analizi olarak yapılan bu çalışmada nükleer ve radyoaktif tehlikelerin canlılar üzerindeki etkileri ele alınmış, uluslararası ölçekte yaşanan nükleer olaylar, depremin neden olduğu nükleer tehlikeler ve koruma sistemleri değerlendirilmiştir. Ayrıca Türkiye'de nükleer tehlikelere kaşı oluşturulan kurumsal yapı ve bu yapıyla bütünleşik olarak çalışan erken uyarı sistemlerinin etkinliği, afet yönetimi kapsamında incelenmiştir.

Since the discovery of radioactivity, radiation and radioactive materials have been used in many different areas of our lives. Today, radioactive sources are widely used in many fields such as energy production, industry, medicine, security and research. However, radioactivity can also cause consequences that will negatively affect the lives of living things, especially people. Nuclear and radiological threats; It refers to situations where destructive pressure wave, lethal radiation and high heat are released. a nuclear explosion; It refers to a situation in which a strong wave of light, heat and pressure arises and radioactive substances that will pollute the air, water and surfaces are spread for kilometers. The spread of radioactive materials to the environment is in the first place among the mass hazards that may occur. This emission is usually characterized by clouds of radioactive gas and particles. In such an event, which can affect all living things in the environment, one of the biggest threats is the exposure of the living things around, especially people, to the effects of the radiation cloud. Such adverse effects may result from radioactive particles stored in the cloud or on the ground, as well as inhalation of radioactive materials and consumption of those mixed with food. It is known that the stages such as being prepared for such a situation that will be defined as a disaster, estimating possible damages and taking measures to reduce damage are among the basic principles of disaster management. On the other hand, it is known that natural disasters that may occur in the regions where nuclear facilities are located (large earthquakes and tsunami caused by these earthquakes, etc.) have a large share among the causes of nuclear and radioactive hazards. In this study, which was made as a qualitative document analysis, the effects of nuclear and radioactive hazards on living things were discussed, international nuclear events, nuclear hazards caused by earthquakes and protection systems were evaluated. In addition, the institutional structure created against nuclear hazards in Turkey and the effectiveness of early warning systems working integrated with this structure were examined within the scope of disaster management.