Akademik Veri Yönetim Sistemi
BILIG, sa.69, ss.221-238, 2014 (SSCI)
Bu makalede, Türkiye’de son yıllarda kurumsallaşmaya doğru
yol aldığını söyleyebileceğimiz bir meslek olan “editörlük” ve
“editör-çevirmen” ilişkisi ele alınmaktadır. Türkiye’de editörler,
tıpkı çevirmenler gibi, hak ettikleri saygınlığı görmek şöyle
dursun, hep arka planda kalmıştır. Bir kitap söz konusu olduğunda,
onun yazarı anılır sadece; kitabın editörünün ya da çevirmeninin
kim olduğu pek söz konusu olmaz. Oysa, editör,
yayımlanan bir kitabın “güvencesi, sigortası”dır (Gümüş
2011: 44). Goethe, Brecht, Nietzsche, Zweig Türkçe yazmamışlardır,
ama onları bu dilde konuşturan çevirmenlerdir. İlginçtir
ki, editör-çevirmen ilişkisi editör-yazar ilişkisinden daha
farklıdır. Genellikle editörler, özgün eserlere kıyasla çevirilere
çok daha serbestçe müdahale ederler. Oysa bilmelidirler
ki, çeviri "düz bir aktarım değil, bir metni başka dilde yeniden
yazmak”tır (Bora 2011: 34); dolayısıyla, çevirmenin ürünü de
bir “eser”dir. Bu çalışmada, yazar editörlüğün görev ve sorumluluklarına
açıklık getirmeye çalışarak, Almancadan Türkçeye
çevirmiş olduğu Jean-Paul Roux’nun Eski Türk Mitolojisi adlı
eseri üzerinde, iyileştirme/geliştirme kapsamında müdahalede
bulunan editörün yayıncılıktaki vazgeçilmez yerini ve editörçevirmen
ilişkisini irdelemektedir.
This article analyzes “editing”, which has recently started to
become institutionalized in Turkey, and the “editortranslator”
relationship. In Turkey, editors - just like translators
- do not play a prominent role, let alone getting the respect
they deserve. Usually, a book is referred to by mentioning
its author only; and neither the editor nor the translator of
the book is properly cited. Yet, an editor is the “assurance” of
a published book (Gümüş 2011: 44). Goethe, Brecht,
Nietzsche, Zweig did not write in Turkish, but it is the translators
who have made them talk in Turkish. Interestingly
enough, the editor-translator relationship is different than the
editor-author one. Typically, editors tend to edit translations
more freely than the original pieces. However, they should
know that translation “is not a plain transmission of words;
but it is rewriting a passage in another language” (Bora 2011:
34), hence, a translator produces “a piece of literature”, too.
Attempting to clarify the duties and responsibilities of editors,
in this study the author analyzes using a piece of work by
Jean-Paul Roux, entitled Eski Türk Mitolojisi and translated
by the author himself from German to Turkish the editortranslator
relationship as well as the vital role that an editor
plays in publishing, i.e., intervening for the purpose of improving/
developing.