For a society to maintain its authenticity, it needs to ensure cultural continuity and pass its traditions on to future generations. Proverbs, characterized by their unique structure, system, and values, strengthen and enrich language expression. They are a vital component of folk culture, reflecting the wisdom and wit of the people. As a legacy from our ancestors, proverbs perform several functions in everyday language: they reflect collective wisdom, humor, and moods of the people, and offer solutions to societal issues. Proverbs serve as an exceptional window into understanding a people's life and culture. Individuals who share a common language and cultural heritage tend to reflect their perceptions of life, history, and art within their national proverbs. This study examines the Gaziantep proverbs included in the books "Gaziantep Dialect I-II-III" by Ömer Asım Aksoy, published by TDK in 1945. It is one of the most comprehensive studies on Gaziantep, but this particular research focuses solely on proverbs related to the concept of family. In this context, proverbs associated with the family structure were initially identified. These were adapted according to the dialect features outlined in the aforementioned books, presented in their original spoken language, and their meanings explained. Analysis of these family-referencing proverbs reveals that they underscore the significance of the family institution in Gaziantep, endorsing a large, patriarchal family structure. They advocate for living in accordance with traditional customs and emphasize the development of strong familial and kinship ties.
Bir toplumun varlığını özgün olarak sürdürebilmesi için kültürel devamlılığını sağlaması ve gelenek göreneklerini gelecek kuşaklara aktarabilmesi gerekir. Kendine özgü yapısı, sistemi ve değerleri olan dilde anlatımı güçlendiren ve canlandıran kalıplardan olan atasözleri, halkın bilgeliğini yansıtan halk kültürünün önemli bir parçasıdır. Gündelik dilde ata kültür mirası olarak gerek halkın ortak akıl, sağduyu, mizah ve ruh hâllerini yansıtması gerekse toplumsal sorunlara çözüm yolu üretmesi gibi işlevleri üstlenir. Atasözleri, insanların yaşamlarını ve kültürlerini tanımak için mükemmel bir fırsat sunar. Aynı dili konuşan, aynı kültür kaynaklarından beslenen bireylerin ulusal özgünlük çerçevesinde hayatı algılayış ve anlamlandırmasını, tarihini, sanatını kullandığı atasözlerine yansıttığı görülür. Bu çalışmada, Ömer Asım Aksoy’un 1945 yılında kaleme aldığı TDK tarafından basılan ve günümüze değin Gaziantep üzerine yapılmış en geniş kapsamlı çalışmalardan olan “Gaziantep Ağzı I-II-III” kitaplarında yer alan Gaziantep atasözleri inceleme konusu edilmiştir. Ancak çalışma, söz konusu atasözlerinden sadece aile kavramıyla bağlantılı olanlarla sınırlandırılmıştır. Bu bağlamda, öncelikle aile yapısıyla bağlantılı olabilecek sözler belirlenip yine söz konusu kitaplar kapsamında yer alan ağız özelliklerine uyarlanarak orijinal konuşma dilinde sunulmuş ve mercek altına alınıp kullanılan atasözlerinin anlamı açıklanmıştır. Aileye gönderme yapılan atasözleri incelendiğinde ise kullanılan ifadelerin Gaziantep’in aile müessesesine oldukça önem verdiği, geniş ve ataerkil aile yapısını tasvip ettiği, gelenek ve göreneklerine göre yaşam tarzına bağlı kaldığı, güçlü aile ve akrabalık ilişkileri geliştirdiği anlaşılmıştır.
