Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ankara Foniyatri Günleri, Ankara, Türkiye, 14 - 15 Aralık 2023, ss.15-16
Bildiri ID : 20 SES BOZUKLUKLARINDA KULLANILAN ÖZ-DEĞERLENDİRME ÖLÇEKLERİNİN OKUNABİLİRLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ AYŞE NUR DEMİRCİ , ÖNAL İNCEBAY , AYŞEN KÖSE , HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ, SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ, DİL VE KONUŞMA TERAPİSİ BÖLÜMÜ, ANKARA Özet: Amaç Klinisyenlerin, disfoninin hastanın yaşamı ve refahı üzerindeki etkisi hakkında bilgi alması önemlidir. Bu konudaki sistematik veri toplama ve ölçme araçları öz-değerlendirme ölçekleridir (ÖDÖ). Bu ölçekler, klinisyen veya başkası tarafından yorumlanmadan veya değiştirilmeden hasta tarafından doğrudan iletilen sağlıkla ilgili sonuçları ifade eder. Hastanın algısını ve bakış açısını yansıttığından; hastanın, karar verme sürecine katılımını kolaylaştırma ve rehberlik sağlama potansiyeline sahiptir. Bu faydalarına rağmen, sağlık okuryazarlığı düzeyi bu anketlerin etkili bir şekilde uygulanmasında önemli bir engel teşkil etmektedir. Bu içeriklerin ideal olarak beşinci ila altıncı sınıf düzeyinde okuma seviyesine sahip olması gerektiği literatürde mevcuttur. Bu çalışmanın amacı ses bozukluklarının değerlendirmesinde kullanılan ÖDÖ’nün okunabilirliğinin değerlendirilmesidir. Materyal-Metod Çalışmaya dahil edilecek ölçeklerin belirlenmesi; kitap bölümleri, yayınlanmış bilimsel araştırmalar ve bilimsel İnternet aramaları (Google scholar) ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmaya dahil edilebilme kriterleri: (1) ses bozuklukları ile ilgili olması, (2) geçerli olması, (3) Türkçe dilinde yazılmış olması, (4) bir yayın kaynağına bağlı olması ve (5) hasta veya vekili tarafından bağımsız olarak tamamlanması. Görüşme veya açık uçlu şekilde uygulanmak üzere tasarlanan anketler hariç tutulmuştur. Ölçeklerin okunabilirlik değerlendirmesi Ateşman Okunabilirlik Formülü ve Bezirci-Yılmaz Okunabilirlik Formülü ile yapılmıştır. Bulgular Çalışmaya 17 ÖDÖ dahil edilmiştir. Sonuçlar Tablo 1’de verilmiştir. Tablo 1. Öz-değerlendirme ölçeklerinin okunabilirlik değerleri Ateşman Okunabilirlik Formülü Değeri Bezirci-Yılmaz Okunabilirlik Formülü Değeri Ses Handikap İndeksi-10 73,15 3,81 Ses Handikap İndeksi-30 75,86 5,22 Sesle İlgili Yaşam Kalitesi Ölçeği 61,32 8,74 Reflü Şiddet Ölçeği 63 6,68 Öksürük Şiddet Ölçeği 50,91 8,18 Nefes Darlığı Ölçeği 51,6 9,47 Şarkı Söyleme Engellilik Ölçeği 63,94 9,82 Ses Aktivite ve Katılım Profili 68,73 6,57 Din Görevlilerine Yönelik Ses Handikap İndeksi 83,49 4,09 Trans Kadın Ses Anketi 70,66 3,48 Pediatrik Ses Handikap İndeksi 58,08 6,72 Pediatrik Sesle İlgili Yaşam Kalitesi Anketi 64,69 6,7 Çocuk Ses Handikap İndeksi 75,68 3,14 Öğretmen Görüşüne Dayalı Ses Handikap İndeksi 74,35 4,15 Ortalama (±SS) 66, 8 (±9,69) 6,67 (± 2,4) SS: standart sapma Sonuç Mevcut çalışmanın sonuçları, sesle ilgili ÖDÖ’nün çoğunun, kolay okunabilirlik seviyesine sahip olduğu ve sağlık okuryazarlığı uzmanları tarafından önerilen beşinci ila altıncı sınıf okuma seviyelerinin altında kaldığı görülmektedir. Yine de önerilen seviyeden yüksek okunabilirlik seviyesine sahip ölçekler olduğu görülmektedir. Ayrıca Türkiye’de yapılan bir sağlık okuryazarlığı çalışmasında katılımcıların yaklaşık %64.5’inin yeterli sağlık okuryazarlığa sahip olmadığı görülmüştür. Okunabilirlik formülleri, anlamanın tam bir resmini sunmasa da sağlık okuryazarlığı için önemli bir parametredir. Ayrıca sesle ilgili ÖDÖ’nün standardizasyonunda, okunabilirliği başka bir test edilebilir yapı olarak düşünülmelidir çünkü okunabilirlik seviyesi geçerliliği, güvenilirliği ve duyarlılığı etkileyebilmektedir. Öz-değerlendirme ile daha doğru bilgi alabilmek için, gelecekte yapılacak ÖDÖ geliştirme çalışmalarında okunabilirliğin göz önünde bulundurulması önerilmektedir.