Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, cilt.7, sa.2, ss.323-349, 2021 (Hakemli Dergi)
Meslek birlikleri kullanıcılardan topladıkları telif bedellerini hak sahiplerine dağıtan, sui generis nitelikte özel hukuk tüzel kişileridir. Fikri hakların bireysel olarak takibindeki güçlükler bu hakların toplu biçimde yönetilmesini zorunlu kılmış, bu zaruriyet neticesinde de meslek birlikleri ortaya çıkmıştır. Bu nedenle, meslek birlikleri yerine toplu hak yönetim organizasyonu ifadesi de kullanılmaktadır. Meslek birlikleri, toplu hak yönetiminde tekel hakkına sahip olan kuruluşlar olarak fikri haklar hukukunun en önemli aktörlerindendir. Bununla beraber, toplu hak yönetiminde zaman zaman aksaklıklar yaşanmaktadır. Öncelikle, hak sahipliği bilgilerinin tutulduğu merkezi veri tabanlarındaki eksiklikler ve hatalar nedeniyle bazı hallerde gerçek hak sahipleri tespit edilememekte ve hak sahiplerine eksik ödeme yapılmaktadır. Ayrıca, hak sahiplerine ödenen telif bedellerine ilişkin raporlar yeterince şeffaf olmadığı için hak sahipleri kendilerine ödenen meblağ doğru olsa dahi kafa karışıklığı yaşayabilmektedir. Son olarak, telif bedellerinin meslek birliklerince kullanıcılardan toplanarak hak sahiplerine dağıtılması uzun zaman almaktadır. Hızla gelişen ve etki alanını genişleten blokzincir teknolojisi müzik endüstrisini etkilemeye başlamıştır. Bu bağlamda, blokzincir teknolojisi toplu hak yönetiminde yaşanan sorunlara ilişkin önemli vaatler getirmektedir. Bu çalışmanın temel amacı, blokzincir teknolojisinin müzik endüstrisine vaad ettikleri bağlamında müzik alanında faaliyet gösteren meslek birliklerinin olası rolünün nasıl şekilleneceğini ortaya koymaktır. Bu doğrultuda öncelikle blokzincir teknolojisinin teknik boyutu ele alınacak, sonrasında müzik eserlerinin lisanslanması, telif bedellerinin toplanması ve dağıtımı sürecinde meslek birliklerine değinilerek müzik endüstrisindeki mevcut durum ortaya konulacaktır. Ardından, blokzincir teknolojisinin müzik endüstrisinde kullanılmasının önündeki engellere değinilecektir. Nihayetinde Türkiye’de müzik alanında faaliyet gösteren meslek birliklerinin rolüne ilişkin değerlendirmelerde bulunularak çalışma sonlandırılacaktır.