Akademik Veri Yönetim Sistemi
33. Ulusal Özel Eğitim Kongresi , Trabzon, Türkiye, 25 - 27 Ekim 2023, ss.153
Afetler toplumun tamamı/belli kesimleri için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, normal yaşamı
ve insan faaliyetlerini durduran/kesintiye uğratan doğal ya da insan kaynaklı olaylardır. Özel gereksinimli bireylerin
bir afette zarar görme olasılığı özel gereksinimli olmayanlara göre dört kat daha fazladır. Bu da özel gereksinimli
bireylere afete hazırlık olma becerilerinin öğretimini zorunlu kılmaktadır. Bu araştırmada da doğal afetlerden biri
olan “deprem” konu alınmıştır.
Araştırmada, hedef depreme hazırlıklı olma becerilerinin (deprem çantası hazırlama, çök-kapan-tutun ve
kişisel güvenlik uygulaması ile konum paylaşma becerileri) öğretiminde küçük grup öğretim düzenlemesiyle
sunulan davranışsal beceri öğretiminin etkililiğinin sınanması amaçlanmıştır. Bu amaçla araştırmada yaşları 18-19
arasında değişen, ikisi erkek biri kadın olmak üzere toplam üç gelişimsel yetersizliği olan bireyle çalışılmıştır.
Katılımcıların ikisinin zihin yetersizliği, birinin ise zihin yetersizliği ve otizm spektrum bozukluğu tanısı
bulunmaktadır. Davranışlar arası yoklama evreli çoklu yoklama modelinin kullanıldığı ve katılımcılarla yinelendiği
araştırmada katılımcıların edindikleri becerileri koruyup koruyamadıklarını ve farklı koşullara genelleyip
genellemediklerini belirlemek üzere izleme ve genelleme verileri toplanmıştır. Ek olarak, katılımcılardan ve
katılımcıların öğretmenlerinden hedef becerilerin sosyal açıdan önemine, sunulan yöntemin kabul edilebilirliğine
ve bulguların anlamlılığına ilişkin sosyal geçerlik verisi toplanmıştır.
Araştırma bulguları, küçük grup öğretim düzenlemesiyle sunulan davranışsal beceri öğretiminin gelişimsel
yetersizliği olan tüm katılımcılara hedef depreme hazırlıklı olma becerilerinin öğretiminde etkili olduğu
göstermiştir. Ek olarak, tüm katılımcıların edindikleri becerileri öğretim tamamlandıktan 2 ve 4 hafta sonra da
sürdürdükleri ve farklı ortam ve kişilere genelledikleri görülmüştür. Katılımcılardan ve katılımcıların
öğretmenlerinden toplanan sosyal geçerlik verileri ise hedef becerilerin sosyal açıdan önemli olduğunu, küçük grup
öğretim düzenlemesiyle sunulan davranışsal beceri öğretiminin kabul edilebilir bir yöntem olduğunu ve öğretimi
yapılan hedef depreme hazırlıklı olma becerilerinin anlamlı olduğunu göstermiştir.
Anahtar Kelimeler: Otizm, zihin yetersizliği, deprem, afet, davranışsal beceri öğretimi