Akademik Veri Yönetim Sistemi
Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, sa.21, ss.104-120, 2015 (Hakemli Dergi)
Metaforlar, karmaşık bilişsel yapılara sahip olmaları ve bir kültürün bileşenleri olarak kabul edilmeleri nedeniyle, çeviri sorunlarının sistemli bir şekilde ele alındığı yirminci yüzyılın ikinci yarısından beri çevirmenler ve çeviribilimcilerin “çevrilebilirlik” tartışmalarının merkezinde bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı İngilizce ve Türkçe hayvan metaforlarının kavram çakıştırmaları arasında bir fark olup olmadığının, benzer ve farklı çakıştırma koşullarına sahip hayvanlara ilişkin kavramsal metaforların çevirisinde uygulanan yöntemlerde ne gibi farklılıklar olduğunun incelenmesidir. Bu amaçla İngilizce ve Türkçe’de yer alan hayvan metaforlarının benzer ve farklı hedef alanlarını tespit etmek için metafor sözlüklerinin taranmasıyla hazırlanan küçük çaplı bir derlem çalışması gerçekleştirilmiştir. Derlem çalışmasının ardından Hacettepe Üniversitesi Mütercim Tercümanlık Bölümü 4. sınıf öğrencilerinden 50 kişiye çeviri yöntemlerindeki farklılıkları belirlemek için içerisinde 5’i benzer 5’i farklı çakıştırma koşuluna sahip 10 metaforun çevirisinin istendiği bir uygulama sunulmuştur. Bu iki aşamalı analiz sonucunda İngiliz ve Türk kültüründe benzer kavram çakıştırmasına sahip hayvan metaforlarının bulunmasına rağmen çoğu durumda çakıştırmalar arasında önemli farklılıklar gözlenmiştir. Ayrıca, çeviri analizi sonucunda benzer çakıştırma koşullarına sahip kavramsal hayvan metaforlarının çevirisinde sözcüğü sözcüğüne çeviri yönteminin benimsendiği, buna karşın farklı çakıştırma koşullarına sahip kavramsal metaforların çevirisinde katılımcıların sözcüğü sözcüğüne çeviri yöntemi dışındaki yöntemleri benimsemek zorunda kaldıkları ya da çeviri yanlışı yaptıkları görülmüştür.
As metaphors are considered to have a complex cognitive structure and are undeniable constituents of culture, they have been at the centre of the translatability debates among scholars and translators since the second half of the twentieth century when the problematic translation issues have been handled in a systematic way. This study aims to investigate if there is a distinction between the conceptual mapping of animal metaphors in English and Turkish, and how translation strategies differ in the translation process of conceptual metaphors on animals with similar and different mapping conditions. In order to do so, a small-scale corpus study based on metaphor dictionaries was carried out to determine the similar and different target domains of conceptual animal metaphors in English and Turkish. After the corpus analysis, 50 fourth year students at Hacettepe University, Department of English Translation and Interpretation were given a translation task in which they were asked to translate 10 conceptual metaphors on animals from English to Turkish, 5 with similar and 5 with different mapping conditions, in order to examine whether there was any difference in the strategies they used in the translation process. As a result of the two-stage analysis, it has been observed that although there are quite many conceptual mappings for animals shared by English and Turkish cultures, their mappings differ considerably in most instances. Also, the translation analysis has shown that in translating conceptual metaphors with similar mapping conditions the students preferred to adopt literal translation strategies, while they either failed in translating the conceptual metaphorswith different mapping conditions or they were forced to apply translation strategies other than literal translation.