Research Information System
Senex: VIII. Lisansüstü Yaşlılık Çalışmaları Kongresi , Antalya, Turkey, 31 October - 02 November 2024, pp.53
Nörobilişsel bozukluk olarak bilinen ve kronik bir hastalık olan demansın en sık görülen türlerinden biri Alzheimer hastalığıdır (World Alzheimer Report, 2023). Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), dünya nüfusunun hızlı bir biçimde yaşlanmasının bir sonucu olarak 2019 yılı itibariyle 55 milyon olan Alzheimer hastası nüfusun 2050 yılına gelindiğinde 139 milyona yükseleceğini öngörmektedir (DSÖ, 2023). Alzheimer hastalığı Türkiye’de de yaşlı ölüm sebeplerinin %3,2’sini oluşturmaktadır (TÜİK, 2024). Düşük eğitim düzeyi, depresyon, sosyal izolasyon, hareketsiz yaşam, hava kirliliği gibi kentle ilişkili faktörlerin Alzheimer hastalığının risk faktörleri arasında sayılmasından hareketle (Livingston vd., 2020) bu çalışmada, Alzheimer hastası yaşlıların karşı karşıya kaldıkları kentsel sorunların gerontolojik perspektifle değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçtan hareketle çalışmada Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın ve Ankara ili yerel yönetimlerinin Alzheimer hastası yaşlılara yönelik verdikleri hizmetler ve Alzheimer hastası yaşlıların kentsel yaşama uyumu konusunda karşılaştıkları güçlüklerle mücadele edilirken uygulanan mevcut hizmetlerin etkililiği değerlendirilmiştir. Bu kapsamda ilk olarak Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yayınlanan Alzheimer Hastalığı ve Bakım Hizmetleri Çalıştay Raporu (2015) ile Demans Bakım Modeli (2017) belgeleri incelenmiştir. Alzheimer Hastalığı ve Bakım Hizmetleri Çalıştay Raporunda; Alzheimerlı yaşlılara güvenli bir yaşam alanı oluşturmak temel hedef olarak benimsenmiştir. Demans Bakım Modeli belgesinde ise; demanslı bireylere yönelik toplumsal farkındalık yaratmak, tanı ve tedaviye erişimi güçlendirmek, evde bakım hizmetlerini geliştirmek, yerel yönetimlerle ve sosyal hizmetlerle iş birliği yapmak, demanslı bireylere bakım veren aile üyelerine yönelik hizmetleri artırmak ve demans dostu şehirleri hayata geçirmek gibi hedefler belirlenmiştir. Tüm bu olumlu gelişmelerin yanı sıra günümüzde demanslı yaşlıların toplumsal katılımlarının halen düşük olduğu ve özellikle kentlerin bu bireyler için uygun koşulları içermediği düşünülmektedir. Son yıllarda yerel yönetimlerin yaşlıların ve yakınlarının yaşam standartlarının iyileştirilmesine katkı sağlamak amacıyla başlattıkları “Alzheimer Hastaları için Sosyal Yaşam Merkezleri” ve “Alzheimer Yaşlı Bakım Merkezleri” projeleri olmasına karşın bugün bu merkezlere erişim büyükşehirlerde dahi sınırlıdır ve mevcut hizmetler yüksek maliyetli ve erişilebilirlik açısından çeşitli zorlukları içermektedir. Eğitimli sağlık personeli ve gerekli altyapı eksikliği, kentte yaşayan Alzheimer hastalarının güvenli ve kaliteli bir yaşam sürdürebilmeleri önünde önemli bir engel oluşturmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Alzheimer, Yaşlılık, Kentleşmenin Yarattığı Güçlükler, Hizmetlerin Değerlendirilmesi, Bakanlık, Yerel Yönetimler