Özel Yeteneklilerin Kişilik Özellikleri Hakkında Yapılan Araştırmalarının Bibliometrik Analizi


Bıçakçı M., Baloğlu M.

30. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, Bursa, Türkiye, 16 - 18 Ekim 2020, ss.1

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Bursa
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.1
  • Hacettepe Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu çalışmanın amacı, özel yetenekli bireylerin kişilik özellikleri hakkında yapılan araştırmalardaki güncel trendleri bibliyometrik analiz kullanarak ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda, Web of Science (WoS) veri tabanındaki araştırmalar incelenmiştir. WoS 1945 ile 2020 arasını kapsamakta ve sekiz farklı atıf indeksinden oluşmaktadır. Bibliyometrik analizler için birincil kaynak olarak kullanılmaktadır. ''Gifted* AND personality'' ve ''talented AND personality'' anahtar kelimeleri kullanılarak tüm dillerde, tüm WoS kategorilerinde ve tüm WoS atıf indekslerinde tarama yapılmıştır. Elde edilen 475 araştırmanın 321'i incelemeye dahil edilmiştir. Dahil etme sürecinde araştırmaların özetleri incelenmiştir, doğrudan alakalı olmayanlar ve havuzda tekrar eden araştırmalar çıkarılmıştır. Ulaşılan araştırmalar bibliyometrik analizi için VOSviewer 1. 6. 13. versiyonu kullanılmıştır. 10 farklı dildeki, İngilizce n = 272 (%85), Rusça n = 16 (%5), Almanca n = 14 (%4), İspanyolca n = Altı (%2), Fransızca n = Dört (%1), araştırmaların toplam yazar sayısı 615 ve toplam atıf sayısı 3.921 (yıllık ortalama atıf sayısı = 63) olarak bulunmuştur. 48 farklı ülkeden araştırmaya ulaşılmıştır. 16 dokümanın ülke bilgisine ulaşılamamıştır. En fazla araştırma yapılan ülke Amerika Birleşik Devletleridir (n = 131). 321 çalışmanın 236'sı en az bir atıf, 142'si en az beş atıf almıştır. 1957-1999 arasında yapılan 86 çalışmanın toplam atıf sayısı = 1411, 2000-2009 arası 64 çalışmanın aldığı toplam atıf =1759, ve 2010-2020 arası 171 çalışmanın toplam atıf sayısı = 751'dir. En sık karşılaşılan WoS kategorisi Psychology Educational (f = 98, %30.5), en sık karşılaşılan doküman tipi Makale (f = 262, %81,6) en sık karşılaşılan dergi Gifted Child Quarterly (1971-2017 arası, f = 37, %12) olarak bulunmuştur. VOSviewer aracılığıyla yapılan analizler görsel ifadelerle sunulmuştur. Araştırmalardaki yayımlama ve atıf trendleri, en sık atıf alan ilk 10 çalışmanın morfolojik analizi, araştırmaların anahtar kelimeleri arasındaki konu odağının ağı incelenmiştir. Elde edilen bulgulardan yola çıkıldığında, son 10 yılda artan araştırma sayılarıyla birlikte, konu ağındaki genişleme ve disiplinler arası çalışmalar çoğalmıştır. Araştırmaların genelinde Batı ülkeleri ağırlıklı bir eğilim vardır. Bu nedenle özel yeteneklilerin kişilik özellikleri üzerine yapılan araştırmaların sonuçlarının Batı yanlılığına maruz kalmış olabileceği düşünülebilir. Kişilik kuramlarındaki paradigma geçişlerinin hemen ardından özel yeteneklilerin kişilik özellikleri üzerine yapılan araştırmalarda, bu geçişi takip ettiği görülmüştür. Örneğin, 2020'ye yaklaştıkça aşırı duyarlılık alanları yaklaşımın yerini, büyük beşli gibi yaklaşımlar temel alınarak yapılan araştırmalar almaya başlamıştır. Ek olarak, farklı disiplinlerin özel yeteneklilerin kişilik özellikleri ile birlikte araştırılmaya başlanması son 10 yılda oldukça artmıştır (örneğin, yetişkinlerle yapılan araştırmalar, pozitif ayrımcılık, ilgiler vb). Sonuç olarak, özel yeteneklilerin kişilik özellikleri ile ilgili, iyi bilinen bir veri tabanından elde edilen 321 dokümanın görsel olarak bibliometrik haritalaması sonucunda, konunun, bilimsel süreçlerden Baconiyan (ilk araştırmalarla temel atılması ve rutin konuların incelenmesi) dönemini henüz tamamlamış ve Newtonyan (derinlemesine incelenmesi ve genişlemesi) dönemine geçiş yaptığı söylenebilir. Konu ile ilgilenen araştırmacıların, farklı açılardan özel yeteneklilerin kişilik özelliklerini incelemesi, farklı ölçme yöntemleri, farklı örneklemlerle karşılaştırmalı çalışmalar ve ilişkisel çalışmalar gibi derinlemesine noktalara odaklanmaları önerilebilir.