Kim Bu: Bir Özde Çeviri Örneği Olarak Joan Kim Erkan’ın Lady Who Başlıklı Eserinin ve Aslına Çevirisinin İncelenmesi


BOZKURT S. S., DİNÇKAN Y. S.

İstanbul Üniversitesi Çeviribilim Dergisi, sa.20, ss.138-160, 2024 (Hakemli Dergi) identifier

Özet

Çalışmanın veri bütüncesini Türkiye’nin son altmış yıllık geçmişini arka plana İstanbul veAydın şehirlerini alıp kişisel deneyimleri ve hikayeleriyle harmanlayarak anlatan Galli Joan Kim Erkan’ın kitabı Lady Who ile eserin Zeynep Avcı tarafından Türkçeye yapılan çevirisi Kim Bu oluşturmaktadır. Kitabın yayımlandığı dil (İngilizce) bağlamında özgün bir yapıt olarak üretilen eser, Sündüz Öztürk Kasar’ın tanımladığı ve Türkçede “özde çeviri” olarak ifade ettiği kavram bağlamında ele alınmakta ve özünde zihinsel bir çeviri işleminin yer aldığı bir ürün olarak incelenmektedir. Yapıtın Türkçeye yapılan çevirisi de yine Öztürk Kasar’ın önerdiği “aslına çeviri” kavramı doğrultusunda ele alınmakta, özel adlar, hitap biçimleri, deyim, deyiş ve kalıplaşmış sözcük birliktelikleri, tarihi ögeler, dini ögeler, yemek kültürüne ilişkin ögeler, toplumsal yaşam, gelenek ve göreneklere ilişkin ögeler başlıkları altında karşılaştırmalı olarak incelenmektedir. Yazarın Türk kültürüne ait ve İngilizlere uzak olan bu ögeleri İngiliz okuruna nasıl aktardığı ve dolayısıyla yapıtın nasıl bir çeviri etkisi yarattığı, bu metnin aslına dönerken nasıl şekillendiği betimleyici bir yaklaşımla irdelenmektedir. İncelemede, yazar ve çevirmen hakkında kısa bir bilginin ardından özde çeviri ve aslına çeviri kavramlarına değinilmekte daha sonra da kültürel ögeler, alt kategorilere ayrılarak karşılıklı olarak incelenip, bulgular ortaya konmaktadır. Sonuç bölümünde ise incelenen temsili örnekler bağlamında veri değerlendirmesi yapılarak genel sonuca yer verilmektedir.
The study focuses on the novel Lady Who by Joan Kim Erkan, aWelsh woman who narrates the last sixty years of Turkey by blending her personal experiences with the cities of Istanbul and Aydın in the background, and Kim Bu, its Turkish translation by Zeynep Avcı. Lady Who, which is produced as an original work in English, is analysed as a product produced as a result of a mental translation process, referring to the concept of “watermark translation” coined by Sündüz Öztürk Kasar, while its Turkish translation is examined referring to the concept of "retro-translation" under the headings of proper names, forms of address, idioms, phrases, historical features, religious features, cultural features related to food, social life, traditions and customs. Howthe author conveys these Turkish cultural features to the English reader and thus how the English work and its Turkish retro-translation are positioned as translations are examinedwith a descriptive approach.After briefly describing the author and the translator, the concepts of watermark translation and retro-translation are explained. The cultural features are then comparatively examined under subcategories, and the findings are presented. Finally, a general conclusion is presented by evaluating the data through representative examples.