Akademik Veri Yönetim Sistemi
TAVŞANOĞLU Ç. (Yürütücü)
TÜBİTAK Projesi, 2020 - 2023
Küresel iklim değişikliğinin, 21. yüzyıl boyunca doğal ekosistemler, tarımsal üretim ve insan yaşamı üzerinde çarpıcı etkilere sahip olacağı öngörülmektedir. Günümüzde iklimsel olarak kurak ve yarı kurak bir yapıya sahip olan İç Anadolu Bölgesi?nin bozkır ekosistemlerinde yer alan bitkiler, gelecekte bu bölgede sıcaklığın, kuraklığın ve tuzluluğun artması şeklide kendini gösterecek olan iklimsel değişikliklerin sonuçlarından olumsuz yönde etkilenebilecektir. Bu çalışmada, sıcaklık, kuraklık ve tuz faktörlerinin İç Anadolu Bozkır bitkilerinin çimlenmesini ve erken fide gelişimi üzerine etkileri araştırılarak, bu faktörlere karşı tolerans gösteren bitkilerin var olup olmadığının fizyo-ekolojik yaklaşımlar ile ortaya konulması hedeflenmektedir.
Çalışma, ana kaya yapısına ve tahribat derecesine göre şekillenmiş olan, yapısal özellikleri ve tür bileşimi bakımından birbirinden farklı formasyonlar halinde bulunan İç Anadolu Bozkırı habitatlarından toplanan bitkilerle gerçekleştirilecektir. Seçilen altı bozkır formasyonunun her birinden 15 bitki türüne ait meyveler toplanacak (toplam 90 tür), sonrasında bu meyvelerden tohumlar elde edilecek, devamında bu tohumlarla çimlenme deneyleri yürütülecektir. Bu deneylerde, sıcaklığın, kuraklığın ve tuz seviyelerinin her türün çimlenmesi üzerindeki etkisi sınanacak ve türlerin tohumlarının bu faktörlere tolerans seviyeleri tespit edilecektir. Sıcaklık deneylerinde, tohumlar günümüz ve gelecek iklimsel koşulları simgeleyen farklı sabit ve değişken sıcaklıklara maruz bırakılarak çimlenmeleri izlenecektir, böylece türlerin minimum, optimum ve maksimum çimlenme sıcaklıkları belirlenecektir. Sıcaklık deneyleri sırasında tohumlar üzerinde yapılacak ek testlerle her türün tohumlarının canlılık durumu ve dormansi sınıfı da ortaya konacaktır. Daha sonra, türlerin sıcaklık ekstremlerine uyum kapasitesi termotolerans deneyi ile belirlenecek, artan kuraklık ve tuz koşullarına tolerans seviyeleri ise farklı kuraklık ve tuz seviyelerindeki çimlenmelerin karşılaştırılması ile ortaya konacaktır. Tüm çimlenme deneyleri, hem karanlık hem de aydınlık koşullarda gerçekleştirileceğinden, ışığın da çimlenme üzerindeki etkisi her tür için ortaya konulacaktır. Her bir bozkır formasyonundan tuz ve kuraklığa çimlenme evresinde tolerans gösteren iki bitki türü, erken fide evresine kadar büyütülecek ve bu faktörlere karşı büyüme evresindeki tolerans durumları bazı fizyolojik ve biyokimyasal analizlerle araştırılacaktır. Elde edilecek tüm bulgular, tek bir nihai model altında birleştirilerek İç Anadolu Bozkır vejetasyonunun iklim değişikliğinin etkilerine olan cevabı için genel bir öngörü oluşturulacaktır.
Sonuç olarak önerilen bu proje, İç Anadolu Bozkırında yapılacak olan en kapsamlı çimlenme fizyo-ekolojisi çalışması olup, bu bitkilerin çimlenme ve erken fide büyümesini iklim değişikliğinin etkileri ile birlikte değerlendiren ilk çalışma olarak literatürde önemli bir bilimsel eksikliği giderecektir. Proje sonucunda, İç Anadolu Bozkırı bitkilerinin korunması, ekonomik yönden değerlendirilmesi ve gen kaynağı olarak doğal ortamlarında saklanması için gelecekteki çalışmalara ve gerekli planlanmalara yön verici bilgiler sağlanacaktır.