Akademik Veri Yönetim Sistemi
Vural T. (Yürütücü)
TÜBİTAK Projesi, 2018 - 2020
Dünya ticaret lojistiğinin büyük kısmını oluşturan deniz taşımacılığı, ülkemiz ihracatının %75?ini ve ithalatının %90?ını oluşturmaktadır (Deniz
Ticareti Genel Müdürlüğü). Ülkemizde önemli ticaret limanları bulunmasından dolayı limanlarımıza birçok yük gemisi gelmekte ve gitmektedir. Bu
gemiler, yüklerini boşaltması ile birlikte ?balast suyu? denilen deniz suyunu geminin dengesinin sağlanması amacıyla depolarına almaktadır. Yük
alacakları limana gittiklerinde ise yük alınırken bu suyu tekrar denize boşaltmak zorundadırlar. Bu suyun alındığı yerden gelebilen kirleticiler ve bazı
mikroorganizmalar, suyun boşaltıldığı ortamı kirletmesine ve hatta ekolojisini bozmasına sebep olabilmektedir. 2017 yılının eylül ayında
Uluslararası Denizcilik Organizasyonu (IMO) tarafından hazırlanan yönetmeliğin yürürlüğe girmesiyle birlikte bu balast sularının arıtımı ve denetimi
gerekmektedir. Ülkemizin de imzaladığı bu sözleşmeye göre balast suyunun içerebileceği en fazla fitoplankton sayısı, 10-50 µm arası boyutta
mililitrede 10 ve 50 µm üstü boyutta ise litrede 10?dur. Ülkemizde de gemilere kurulan ve kurulmakta olan farklı filtre sistemleri ile bu problem
aşılmaktadır. Fakat bu sistemlerin kontrolünün sağlanması için fitoplankton miktarını ölçebilen analiz tekniklerine ihtiyaç duyulmaktadır. Yürürlüğe
yeni giren bu sözleşme gereği yapılması gereken denetimler başlamamış olup, sözleşme gereği hazırlık aşaması olarak iki veya üç yıl süre
boyunca cezai işlem yapılmayacaktır.
Bu ihtiyaca cevaben yurtdışı temelli firmalar tarafından farklı tekniklerle çalışan cihazlar geliştirilmiş ve geliştirilmektedir. Geminin balast suyundan
alınan örnek filtreden geçirildikten sonra cihaza koyulmakta ve fitoplankton kaynaklı floresan ışıma ölçülmektedir. Bu ışıma ile de fitoplankton
derişimi arasında doğrusal bir ilişki bulunmaktadır.
İş fikrinin temeli bu mikroorganizmaları tayin edebilen, mikroakışkan sistem içeren ve fitoplanktonların yaydığı floresan ışıma ile sayımına dayanan
bir cihaz geliştirmektir. Bir mikroakışkan tasarlanacak ve mikro kanaldan geçen örnek içerisindeki fitoplanktonlar uygun mercekler ve CCD algılayıcı
ile tespit edilecektir. Geliştirilen bir yazılım ile birlikte mililitredeki fitoplankton sayısı belirlenecektir. Geliştirilecek sistem bir pompa içerecek ve
geminin balast tankına entegre edilerek sistem balast suyunu sürekli olarak analiz edecektir. Böylece gemi mürettebatı tarafından analiz
yapılmasına gerek kalmadan sistem sürekli ölçüm alacak ve fitoplankton değeri sınır değerlerin üzerinde olduğunda uyarı verecektir. Denizcilik
firmaları gemilerine yerleştirecekleri böyle bir sistem ile kendi iç denetimlerini yapmış olacaklardır.
Ayrıca, iş fikrinin yan ürünü olarak, taşınabilir mikroakışkan fitoplankton tayin cihazı geliştirilecektir. Gemiye entegre edilmeyen bu cihaz, taşınabilir,
maliyeti düşük ve kullanımı kolay olacaktır. Bu cihaz ile denetçiler balast suyundan aldıkları örneği hızlı ve kolay bir şekilde analiz edebilecektir