Ankara’da Yoksulluk Sınırındaki Sincan-Saraycık Kadınlarına Sağlık Ve Sosyal Psikolojik Farkındalık Kazandırmaya Yönelik Uygulamalı Bir Araştırma


Eroğlu K.(Yürütücü), Güvenç F. G., Aslan D., Koç G., Ergöl Ş., Savaş H. G., et al.

Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2006 - 2007

  • Proje Türü: Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje
  • Başlama Tarihi: Nisan 2006
  • Bitiş Tarihi: Eylül 2007

Proje Özeti

Araştırma, Sincan’ın Saraycık köyünde yoksulluk sınırı altında yaşayan kadınların sosyal, psikolojik ve fiziksel sağlık yönünden güçlendirilmesi için farkındalık kazandırılması amacıyla yapılan bir müdahale çalışmasıdır. Araştırmanın örneklemine Saraycık’ta yaşayan ve Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği’nin meslek edindirme projesi çerçevesinde açtığı kurslara katılan 34 kişi alınmıştır. Araştırmada veriler sosyal psikolojik farkındalık (stres, şiddet, öfke, iletişim ve ikna etme) kazandırmaya yönelik yarı yapılandırılmış veri toplama formları  ile sağlıklı yaşam davranışlarında (sağlık ve temizlik, sigara, yeterli ve dengeli beslenme, güvenli cinsel yaşam) farkındalık kazandırılmasına yönelik yarı yapılandırılmış veri toplama formları ve sağlıklı yaşam davranışlarına yönelik bilgi testleri ile toplanmıştır. Araştırma iki aşamada yürütülmüştür. Birinci aşamada her hafta Perşembe günleri sosyal psikolojik farkındalığa yönelik konularda, Cuma günleri ise sağlıklı yaşam davranışları ile ilgili konularda odak grup görüşmeleri yapılmıştır. Daha sonra verilerin ham dökümleri yapılmış ve bilgisayar ortamına aktarılarak analizleri yapılmıştır. Bir sonraki hafta odak grup görüşmeleri analizlerine göre de eğitimler verilmiştir. Sağlıklı yaşam davranışlarına yönelik eğitimlerden önce ve sonra konu ile ilgili bilgi testleri uygulanmıştır. Eğitimlerden bir yıl sonra, sağlıklı yaşam davranışlarına yönelik yarı yapılandırılmış soru formları ile ikinci odak grup görüşmeleri yapılmıştır. Odak grup tartışmalarından sonra kadınların stres ve şiddet algısında anlamlı bir düşüş, iletişim ve eşlerini ikna edebilme algısında ise anlamlı bir artış olduğu, öfke kontrolünde ise herhangi bir değişiklik olmadığı saptanmıştır. Kadınların kendilerini kocalarına, ailelerine veya başkalarına ezdirmemeleri, stres yaşarken çocuklarını dövmemeleri (ezmemeleri), çocuklarına, kocalarına ve kök ailelerine seslerini duyurabilmeleri, onları ikna edebilmeleri için en önemli algıladıkları becerinin iletişim becerileri olduğu bulunmuştur. Kadınların içsel çatışmalarına yönelik duygu kontrolü geliştirmelerini sağlayacak en önemli becerinin de çelişkilerini çözümlemede ve kendine güven geliştirmede yararlı olacağını yansıttıkları öfke kontrolü olduğu belirlenmiştir.  Sağlık davranışlarına ilişkin araştırma sonuçlarına göre, kadınların kavram olarak sağlığı tanımlayamadıkları, çoğunluğunun sağlığı sadece fiziksel boyutta hasta olmamak şeklinde  ifade ettikleri saptanmıştır. Tüm kadınlar sağlığın korunabilir olduğunu  ve sağlığı koruma yollarının başında temizliğin geldiğini belirtmişlerdir. Bireysel temizlik konusunda en zayıf farkındalığın ise ağız ve diş sağlığı alanında olduğu saptanmıştır. Sadece bir kadının sigara içme davranışında bulunduğu, ancak çoğunluğunun pasif içici konumunda olduğu belirlenmiştir. Yeterli ve dengeli beslenme eğitimine katılan kadınların beslenme konusundaki genel yaklaşımlarla ilgili bilgi sahibi oldukları gözlenmiştir. Çalışmaya katılan kadınların çoğunluğunun kadın ve erkek üreme organlarına ve fonksiyonlarına ilişkin bilgilerinin yetersiz olduğu bulunmuştur. Güvenli cinsel ilişki hakkındaki bilgilerinin önemli kısmı eksik ve yetersizdir ve kadınların güvenli cinsel yaşam için gerekli olan hizmet, bilgi ve malzemelere her zaman ulaşamadıkları saptanmıştır. Bu sonuçlar doğrultusunda; kadınların sosyal psikolojik ve fiziksel sağlık bakımından güçlenebilmeleri için, özellikle iletişim becerilerinin ve sağlıklı yaşam davranışlarının geliştirilmesine yönelik planlı ve periyodik eğitimlerin verilmesi önerilir.

Anahtar Kelimeler : Yoksul kesim kadınları, hijyen, sağlıklı yaşam davranışları, benlik farkındalığı, stres, öfke, aile içi şiddet, önyargılar, ayırımcılık, iletişim, empati.