Akademik Veri Yönetim Sistemi
MÜFTÜOĞLU S. F. (Yürütücü), Nikshiqi E., MÜMÜŞOĞLU S., Akkuş M. S., KARAKOÇ SÖKMENSÜER L., Akkuş M. S.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, BAP Diğer, 2023 - 2024
| Hücreler için stres; hücre homeostazisini bozarak makromoleküler değişikliklere neden olan ve hücrede hasara yol açabilen önemli bir süreçtir. Hücre stresi; şiddetine ve çevresel koşulların sürekliliğine bağlı olarak hücrede protein sentezi, membran yapısı, lipit ve steroidogenez gibi hücre içi metabolizma ile ilişkili organellerin değişikliklerini, hatta apoptoza giden birçok hücreiçi bozuklukları oluşturur. Enerji stresi sırasında aktive olan bazı hücre içi enerji sensörleri ve bazı yolakların aktivasyonu hücrede enerji homeostazını sağlayabilir. Çevresel uyarılara yanıt olarak SIRT1, enerji metabolizması ve stres yanıtı gibi hücresel süreçlerin modülasyonunda yer alır. SIRT1'in aktivitesi birden fazla mekanizma tarafından düzenlenir ve çevresel strese uyum için normal seviyede tutulur. Granuloza hücresi ovaryumda folikülogenez sırasında mikroçevreyi ve oosit farklanma sürecini etkileyen önemli hücrelerdir. Sağlıklı folikülogenez süreci içinde steroidogenezin gerçekleştiği foliküler granuloza hücrelerinin hücre içi metabolik yanıtlardaki değişiklikleri, üreme biyolojisinde önemli sonuçlara neden olmaktadır. Granuloza hücrelerinin sentezlediği steroid hormonlar oosit maturasyonu için destekleyici mikroçevreyi sağlaması nedeniyle stres yanıtında önemlidir. ACE2 reseptör seviyeleri de hücrede enerji stresiyle bağlantılıdır. Hücre çekirdeği ve mitokondrisinde lokalizasyonu olan SIRT1 artışının ACE2 reseptör artışına neden olarak enerji homeostazını sağladığı daha önce hepatositlerde gösterilmiştir. Ancak granuloza hücrelerinde bu ilişkiye ait veriler bulunmamaktadır ve bu açıdan çalışmamız özgündür. Ovaryumda granuloza hücrelerinde ACE2, steroidogenez, foliküler gelişim, granuloza-lutein hücre apoptozu/foliküler atrezi, oosit maturasyonu ile de ilişkilendirilmektedir. Hücrede enerji stresi ve/veya yetersiz stres yanıtı DNA hasarı/apoptoz ile hücre kaybını da gerçekleştirebilir. Böylece granuloza hücresindeki metabolik değişimler folikülogenezi etkileyerek granuloza hücrelerinde proliferasyon değişikliklerine-polikistik overdeki kistik yapıların oluşumuna veya azalmış oosit rezervine neden olabilir. Çalışmamızda in-vitro koşullarda granüloza hücrelerinde enerji stresi oluşturup, bu stresin değerlendirilmesi ve sonrasında hücrede apoptoz ve proliferasyon hakkında bilgi veren canlılık testleri yapılacaktır. SIRT1 inhibisyonu öncesi ve sonrası immunfloresan yöntemiyle SIRT1, ACE2 ve mitokondriyon membran potansiyelini gösteren JC-1 ekspresyonlarına bakılacaktır. Proje sonucunda, enerji stresi sürecindeki önemi bilinen AMPK/SIRT1 yollağıyla ilgili yeni veriler, Sars-CoV2 virüsünün fonksiyonel reseptörü olan ACE2’nin pandemi sonrası infertilitedeki yerine yönelik bilgiler edinilecek ve yeni çalışmalarla polikistik over sendromu, azalmış oosit rezervi gibi çeşitli hücre streslerinin gözlendiği metabolik hastalıklarda granuloza hücresi ile ilgili yaklaşımlara zemin sağlanacaktır. |