Orak hücreli anemide plazma eritrosit ortamındaki değişimlerin biyokimyasal parametrelerle araştırılması


Creative Commons License

Er Öztaş Y., Ünal S., Özgüneş N.(Yürütücü)

Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2007 - 2009

  • Proje Türü: Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje
  • Başlama Tarihi: Ekim 2007
  • Bitiş Tarihi: Ekim 2009

Proje Özeti

Orak hücreli anemi hemoglobin β zinciri genindeki bir nokta mutasyonuna bağlı olarak ortaya çıkan genellikle ölümcül seyreden kronik bir hastalıktır. Anormal yapıdaki orak hemoglobinler, eritrositin oksijensiz kaldığı çeşitli durumlarda çözünürlüğünü kaybederek hücre içinde polimerize  olmakta ve eritrositin orak şeklini almasında etkili olmaktadır. Orak eritrositler ince damarlarda tıkanıklık oluşturmakta,  dokularda iskemi gelişmektedir. Zamanla tekrarlayan bu durum organlarda fonksiyon kaybına yol açmaktadır. Orak hücreli anemi hastalarında gözlenen kronik hemolitik anemi tablosunda membran hasarının rol oynadığı düşünülmektedir. Orak hemoglobinlerin polimerizasyonu oksijen basıncının artmasıyla geri dönüşümlü olsa da eritrosit membranında zaman içinde kalıcı hasar geliştiği gözlenmiştir. OHA’de hemoglobinin otooksidasyonu ve serbest radikal oluşumunun artması yanında, membran lipitlerinde peroksidasyon ve proteinlerinde oksidatif değişimlerin gözlenmesi bu hasarı destekler niteliktedir. Orak eritrositlerde oksidasyonu tetikleyen Fe2+ ve Cu2+ iyonlarının miktarı ile ilgili çalışmalardan elde edilen sonuçlar çelişkilidir. Diğer yandan OHA’de eritrosit ve plazma lipit içerikleriyle ilgili yapılan sınırlı sayıdaki çalışmada plazma kolesterol düzeylerinin düşüklüğü ortak bir sonuç iken diğer lipitlerle ilgili bulguları uyumsuzdur. OHA’de membran proteinlerinde oksidatif değişimlerin bildirildiği az sayıda çalışma olup hücre genelindeki ve plazmadaki protein hasarı çalışılmamıştır.

Bu konuda yapılan çalışmalar yetersiz ve az sayıda olmakla birlikte; özetlenen bulgular OHA’de  Hb mutasyonu ve membran hasarının ötesinde; eritrosit ve plazmanın protein, lipit ve iyonlarını kapsayan  yaygın  bir değişim ve harabiyetin var olduğunu düşündürmektedir. OHA’da artmış olan oksitleyici baskı bu harabiyetin başlatıcısı olabilir. Bu düşünceden yola çıkarak hem eritrosit hem de plazmada; protein, lipit ve iyonlardaki genel değişim incelenecek ve bulgular arasındaki ilişki istatistik yöntemlerle değerlendirilecektir. Böylece OHA’de “ hücre ve plazma ortamı”ndaki değişimler paralel çalışılarak bütüncül bir yaklaşımla değerlendirilecektir. Çalışma sonuçları orak hücre hastalığı patofizyolojisiyle ilgili literatürdeki eksiklik ve çelişkilerin giderilmesine katkıda bulunacağı gibi klinik izlemde önemli olabilecek parametrelerin belirlenmesine  de imkan verebilecektir.