|
Projenin amacı; gerek anne karnındaki
gelişim sürecinde gerekse çocukluk çağında ve gençlik evresinde, küresel
ısınma, iklim değişikliği ve kuraklık etkisiyle değişen beslenme şekli, ileri
teknolojilerin günlük yaşamda yarattığı kaçınılmaz etkiler, internet
üzerinden her türlü bilgiye hızlıca erişme kolaylıkları, görsel medyanın bir
çok yazılım uygulamasıyla çok çeşitli tipte, çeşitli şiddette ve sıklıkta
uyaran üretmesi ve en temel ihtiyaçlar arasına yerleşen akıllı telefonlar
sayesinde bu uyaranlara maruz kalmanın kaçınılmaz hale gelmesi, sosyal
iletişim yollarının değişmesi vb birçok olağan ve küresel değişimle birlikte
Z-kuşağı üyelerinde bilişsel bir evrimin gerçekleşiyor olduğunu, bilimsel
yöntemlere dayalı sayısal indikatörlerle göstermektir. Beynin bilişsel
yeteneklerinin sayısallaştırılmasında araç olarak üç-boyutta (komiklik
olması-güldürmesi-eğlendirmesi) X, Y ve Z-kuşağı üyelerinden en yüksek
skorları alan 1 dk süreli kısa mizah videoları kullanılacaktır. Z-kuşağındaki
bilişsel farklılaşmanın nörobiyolojik yönlerini de değerlendirmek için kandan
bakılan sinaptogenetik proteinler de ölçülecektir. Bu nedenle önerilen proje
sıralı iki aşamadan oluşmaktadır:
Projenin 1.aşaması, araştırmacılar tarafından oluşturulan ve 100 adet 1 dk
süreli mizah videosunun, doğum tarihlerine göre X, Y ve Z-kuşağı üyesi olan
150 kişi (her kuşaktan 25 kadın, 25 erkek) tarafından, 3 mizah boyutunda ve 1
(en az) ile 5 (en çok) arasında skorlanmasıdır. Söz konusu 100 mizah videosu,
kara mizah içeriği taşımayan, komik olan, güldüren, mümkün olduğunca rahatsız
edicilik yönü olmayan, kötü örnekler içermeyen 1 dk süreli kesitlerden
oluşmaktadır. Bu aşamada hedef; 150 sağlıklı erişkinin çoğunluğunun ortak
olarak, her bir mizah boyutunda 4 veya 5 derecesinde skorladığı 10 farklı
komik ve çok komik video, 10 farklı eğlenceli ve çok eğlendiren video, 10
farklı güldüren ve çok güldüren video, 30 mizah uyaranı olarak
etiketlendirilecektir. Katılımcıların mizah uyaranlarını topluca HÜTF
konferans salonlarında izleyerek skorlamaları tasarlanmıştır. Bu aşamanın
sonucunda ilk kez, 1 ile 5 arasında üç ölçeğe göre skorlanmış ‘görsel mizah
uyaran veri tabanı’ oluşturulacaktır. Bu özgün veri-tabanından, hesaplamalı
ve davranışsal nörobilim ve deneysel psikoloji araştırmacıları
faydalanabilirler.
Projenin 2. Aşamasında; X, Y ve Z-kuşağı üyesi olan yeni 150 (her kuşakta 25
kadın, 25 erkek) katılımcının, 1.aşamada etiketlenen 30 mizah videosunu
izlediği esnada, taşınabilir Emotive-Epoch-X cihazıyla EEG sinyallerinin
ölçülmesi, arşivlenmesi ve mizah etiketlerine göre beyin modülerlik
indislerinin hesaplanması öngörülmüştür. Bu aşamaya dahil olan katılımcıların
kan örneklerinden sinaptogenetik protein miktarları da ölçülecektir. Her iki
aşamaya katılan gönüllüler, 5-faktörlü kişilik testini ve demografik bilgi
formunu dolduracaktır. 2.aşamanın sonunda ilk kez Z-kuşağında bilişsel
evrimin gerçekleştiği hipotezi, görsel mizah uyaranı kullanılarak ve sayısal
beyin modülerlik indisleri cinsinden test edilmiş olacaktır. Ayrıca beyin modülerlik
indisleri ile nörobiyolojik özelikler arasında bir bağıllık olup olmadığı ve
bağıllığın yaş aralığına (kuşak) ve cinsiyete göre değişip değişmediği ilk
kez araştırılacaktır.
Mizah anlayışının bilişsel fonksiyonlarla ilintili olduğu görüşü geçmişte deneysel
psikoloji alanında dile getirilmiş olmasına karşın (Ruch,1993), hesaplamalı
ve davranışsal nörobilim alanında ve sayısal indikatörler cinsinden bu
hipotez ilk kez önerilen projede test edilecektir. Önerilen projede kortikal
germe hipotezi, ilk kez görsel mizah uyaranlarının indüklediği beyin
modülerliği cinsinden ve kuşaklar-arasında kıyaslama yapılarak
araştırılacaktır.
|
