BİLİMİN DOĞASI VE SOSYOBİLİMSEL KONULAR ETKİNLİKLERİYLE DESTEKLENEN ARAŞTIRMAYA DAYALI ÖĞRETİMİN DÖRDÜNCÜ SINIFLARIN FEN ÖĞRENMELERİNE ETKİSİ


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2022

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SEDA ALTAY

Danışman: Yalçın Yalaki

Özet:

Bu araştırmanın amacı, ilkokul dördüncü sınıf fen bilimleri dersinde bilimin doğası ve sosyobilimsel konular etkinlikleriyle desteklenmiş araştırmaya dayalı öğretimin, öğrencilerin fen öğrenmelerine etkisini incelemektir. Araştırmanın çalışma grubunu 2017-2018 eğitim-öğretim yılında, Adana ilinde sosyoekonomik düzeyi düşük bir bölgede bulunan bir ilkokulda öğrenim gören 28 dördüncü sınıf öğrencisi oluşturmuştur. Araştırma, bilimin doğası ve sosyobilimsel konular etkinlikleri ile desteklenmiş araştırmaya dayalı öğretime yönelik ayrıntılı veri toplamak amacıyla öğretmen olan araştırmacının sınıfında gerçekleştirilmiştir. Bu nedenle araştırma eylem araştırması metodolojisiyle tasarlanmış, çalışma grubu uygun örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Veri toplama araçları; öğrencilere ön, orta ve son test şeklinde uygulanan Bilimlin Doğasına İlişkin Görüşler Anketi (VNOS-E), Bilimsel Sorgulama Süreci Hakkında Görüş Anketi (VOSI), Araştırma Becerileri Testi (ABT), ayrıca öğretmen ve öğrencilerin yazdıkları yansıtma yazıları, kavram testleri, gözlem notları ve çalışma kâğıtlarından oluşmaktadır. Araştırmada tüm etkinlikler 2013 yılı fen bilimleri dersi öğretim programındaki kazanımlar temel alınarak uygulanmıştır. Araştırmaya dayalı öğretim etkinlikleri bilimsel süreç becerilerini geliştirmeye yönelik olarak tasarlanmıştır. Bilimin doğası ile ilgili etkinlikler ise bilimsel bilginin değişebilir olması, hayal gücü ve yaratıcılığa dayanması, sübjektiflik içermesi ve deney, gözlem ve mantıksal çıkarıma dayalı olması, olmak üzere dört temaya göre tasarlanmıştır. Araştırmanın son aşamasında sosyobilimsel konularla ilgili etkinlikler uygulanmıştır. Araştırmanın sonucunda, bilimin doğası ve sosyobilimsel konular etkinlikleriyle desteklenen araştırmaya dayalı öğretimin öğrencilerin bilimle ve bilimin doğası ile ilgili görüşlerine ve araştırma becerilerine olumlu etkisi olduğu sonucuna varılmıştır. Öğrencilerin VNOS-E, VOSI, IST ve kavram testleri puanlarında gelişme gözlemlenmiştir. Yansıtma yazılarından ortaya çıkan verilerde ise sınıftaki bazı dezavantajlı öğrencilerin yapılan etkinliklerde daha etkin oldukları, becerilerini daha iyi ortaya koydukları sonucuna ulaşılmıştır.