Afyon-Akarçay havzasında kloroflorokarbon (CFC) esaslı yer altı suyu geçiş zamanının belirlenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği A.B.D., Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2003

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: DERYA AKTAŞ KARAOĞLU

Danışman: Türker Kurttaş

Özet:

Afyon - Akarçay Havzasında Kloroflorokarbon (CFC) Esaslı Yeraltısuyu Geçiş Zamanının Belirlenmesi Derya AKTAŞ ÖZET Hidrojeoloji çalışmalarında atmosferik kökenli olan Kloroflorokarbonlar (CFCs) genç yeraltısularının görünür yaşlarının belirlenmesinde önemli bir araç olarak kullanılmaktadır. Yeraltısularının görünür CFC yaşları, beslenim sıcaklığına ve beslenim yüksekliğine bağlı olarak değişmektedir. Su örneklerinin yeraltı suyuna katılım zamanlarını belirlemek için örneklerin kısmi basınç değeri ile atmosferik CFC derişimi karşılaştırmıştır. Yeraltı suyunun görünür yaşı, örneğin alındığı yıl ile beslenim yılı arasındaki farktan belirlenmektedir. Bu çalışma kapsamında Afyon-Akarçay havzasından havzayı karakterize edecek şekilde alınan örneklerin CFC görünür yaşları belirlenmiş ve görünür yaşın belirlenmesinde etkin olan parametreler ve bu parametreler arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Tez çalışması sırasında alınan örneklerin kimyasal, fiziksel ve çevresel izotop içerikleri arasındaki ilişkileri incelenmiştir. CFC beslenim sıcaklıkları hesaplamalarında, havzadaki yağış sularının 180- ortalama sıcaklık (°C) ilişkisinden yararlanılmış ve Dansgaard (1964) ve Bayan (1998) eşitlikleri ile karşılaştırmıştır. Beslenme yüksekliklerinin hesaplamasında havzada uzun yıllar boyunca yapılmış olan 180 ölçüm değerlerinin yükseklik ile olan ilişkisi kullanılmıştır. Yeraltısularının görünür yaşının havza genelinde 12-27 yıl arasında değişmektedir. Havzanın güney, güneydoğu ve batı kesimlerinde düşük yaşlara sahipken havzanın kuzey, kuzeybatı ve ova ortalarında daha büyük görünür yaşlara sahip olduğu belirlenmiştir Anahtar Kelimeler: Akarçay Havzası, kloroflorokarbon, görünür yaş, çevresel izotop, yeraltısuyu geçiş süresi Danışman: Yar. Doç. Dr. Türker Kurttaş Hacettepe Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Hidrojeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı 06532, Beytepe, Ankara