Van Gölü su seviye değişimlerine hidrojeolojik yaklaşım

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği (Yl), Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2011

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: HACER DÜZEN

Danışman: Harun Aydın

Özet:

Türkiye’nin doğusunda yer alan inceleme alanı, yüksek dağlar ile çevrili kapalı bir havza özelliğindedir. Van Gölü kapalı havzasının göl alanları dahil, yüzeysel drenaj alanı 15495.98 km²’dir. Van Gölü’nün yüzey alanı (serbest su yüzeyi) 3558.3 km² ile 3623.6 km² arasında değişmekte olup, ortalama göl alanı ise 3580.9 km² olarak hesaplanmıştır. Van Gölü su seviyesi ise 1646.97 m ile 1650.55 m arasında değişmekte olup, uzun yıllar ortalama su seviyesi ise 1648.33 m’dir.

Sunulan tez çalışmasında, Van Gölü’de hidrometeoroloji-fiziksel yapı ilişkileri araştırılmıştır. Bu amaçla öncelikle jeoloji, morfoloji, hidrojeoloji gibi fiziksel özellikler ile yağış, buharlaşma, sıcaklık, yüzeysel akış, seviye değişimi gibi hidrometeorolojik parametrelerden itibaren alanın hidrojeolojik kavramsal modeli oluşturulmuştur. 1960-2009 yılları arasında kalan her bir yıl için Van Gölü su bütçesi, kütlenin korunumu dikkate alınarak oluşturulmuştur. 1960-2009 yılları arasında gözlenen ve hesaplanan hidrometeorolojik parametreler, Van Gölü ölçeğinde yıllık bazda elde edilmiştir. Van Gölü su bütçesi bileşenlerinin uzun yıllar ortalama değerleri; 1697.4×10⁶ m³/yıl (yağış), 2020.8×10⁶ m³/yıl (yüzeysel akım), 5077.4×10⁶ m³/yıl (buharlaşma) ve 58.7×10⁶ m³/yıl (hacim farkı) şeklinde hesaplanmıştır. 1960-2009 yılları arası her bir yıl için elde edilen su bütçesi sonuçları, Van Gölü’nün yeraltısuları ile beslendiğini işaret etmektedir. Van Gölü’ne yeraltısuyu katkısı 516.9×10⁶ m³/yıl ile 3115.2 m³/s arasında değişmekte olup, ortalama 1418.0×10⁶ m³/yıl (44.964 m³/s) olarak elde edilmiştir. Van Gölü’ne yeraltısuyu katkısının gelebileceği alanlar, gölün GD-G-GB sınırında yüzeylenen Bitlis Masifi mermerleri ile K-KD sınırında yüzeylenen karbonatlı kayaçlar ve göl kıyısındaki alüvyon birimlerdir.